Ekspozycja Historyczna miasta i regionu

Ekspozycja znajdująca się w XVIII wiecznym Dworze Starościńskim na zaadaptowanym specjalnie do tego celu poddaszu prezentuje muzealia dotyczące bogatej historii Leżajska i okolic. Najstarszym eksponatem znajdującym się na wystawie jest rekonstrukcja cmentarzyska ciałopalnego, tarnobrzeskiej kultury łużyckiej, datowanego na VI – V wiek p.n.e. z Grodziska Dolnego, uzupełniona o współczesną fotografię tego miejsca.

Eksponowana na wystawie pieczęć urzędowa miasta Leżajska z 1778 roku jest jednym z najcenniejszych eksponatów, w oparciu o którą w roku 1997 został ostatecznie określony herb miasta. Dzięki prezentowanej na wystawie kolekcji pocztówek miasta z I połowy XX wieku, możemy zauważyć zmiany, jakie dokonywały się w Leżajsku na przestrzeni lat. Wśród prezentowanych zabytków, znajdują się również liczne judaiki oraz muzealia numizmatyczne zarówno ukraińskie jak i carskie oraz niemieckie świadczące o wielokulturowości Leżajska. Aparat fotograficzny firmy Voigtländer Bergheil z 1900 r. oraz wykonane nim zdjęcia, które wraz z gramofonem firmy Brunswick z 1922 r. również przyciągają uwagę zwiedzających. Na wystawie zobaczyć możemy również banknoty, monety, obligacje, księgę cmentarną otwartą na tragicznej dacie 28 maja 1943 r. – krwawej pacyfikacji Leżajska prze Niemców.

Ścianki działowe stwarzają wrażenie tajemniczych korytarzy , którymi podąża zwiedzający w poszukiwaniu najstarszych korzeni Leżajszczyzny. Umieszczone zostały na nich reprinty wszystkich zachowanych w Archiwum Państwowym w Przemyślu przywilejów od XIV do XVIII wieku dotyczących Leżajska, reprint lokacji Rzeszowa z 1354 r. ze wzmianką o Leżajsku oraz prawdziwy rarytas : kopie dokumentów dotyczących lokacji wsi Połomia w powiecie strzyżowskim z 1346, przesuwające udokumentowane dzieje Leżajska o 8 lat wstecz. …Kazimierz Wielki po wcieleniu Grodów Czerwieńskich do Polski nadał przywilejem lokacyjnym de dato: Biecz, sobota przed niedzielą „Invocavit” 1346 r. sołectwo, z prawem lokacji wsi swojemu rycerzowi Narcyzowi, synowi Spytka de Leżańsko, sołtysowi królewskiej wsi Leżańsko na miejsce usuniętych „połomów” t.j. wywrotów drzew przez wichry i burze.

Na wystawie prezentowane są macewy pochodzące z leżajskiego cmentarza żydowskiego, znalezione podczas rewaloryzacji zespołu Dworu Starościńskiego w 2006 roku. Ekspozycja została również wzbogacona o „ Żywoty świętych” Piotra Skargi ( wydanie z przełomu XVII i XVIII w. ) oraz podręczniki szkolne z okresu międzywojennego XX w. Nowy układ kart korespondencyjnych z I wojny światowej, tzw. Feldpostów, wysyłanych z frontu przez żołnierzy z okolic Leżajska do swoich rodzin, pozwala na łatwiejsze zaznajomienie się z ich treścią.

Kolejną część ekspozycji stanowią przedmioty związane z rzemiosłem miejskim, przede wszystkim z kaflarstwem i garncarstwem. Do połowy XX wieku działała na Leżajszczyźnie wytwórnia kafli i fabryka pieców kaflowych, której wytwory można było spotkać w południowo-wschodniej Polsce.

Nasza wystawa z pewnością zainteresuje pasjonatów historii I i II wojny światowej. Wśród zgromadzonych przedmiotów z tego okresu, znajdują się m. in. łuski, naboje, dokumenty wojenne, rekonstrukcja munduru w stopniu kapitana oraz inne przedmioty stanowiące ekwipunek żołnierza. Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni przekazało muzeum nieodpłatnie szereg cennych militariów : korpusy karabinów Mauser i Mosin, rewolwer Nagan z lat 30 – tych XX w., współczesne łuski i pociski do broni krótkiej i długiej, marynarskie guziki mundurowe, klamry do pasów marynarskich oraz monety i banknoty polskie i niemieckie z czasów II wojny światowej.

„ Oczami wroga – Leżajsk i okolice 1940 – 1941 „ – unikatowa część kolekcji ( kopie ) fotografii Leżajska z lat 1940 – 1941 z albumu „ Erinnerung an meine dienstzeit in Lezajsk 1940 – Wspomnienie mojej służby w Leżajsku w 1940 r. pochodząca ze zbiorów p. Tomasza Wiśniewskiego z Białegostoku, znanego kolekcjonera, historyka i dziennikarza, założyciela stowarzyszenia Szukamy Polski. Autorem wysokiej klasy zdjęć był nieznany żołnierz Wehrmachtu, stacjonujący w zespole Dworu Starościńskiego.

Wystawę uzupełniają m in. eksponaty dotyczące historii Polski: reprint Konstytucji 3 Maja przekazany muzeum z Biblioteki Sejmu RP, portrety Marszałka Józefa Piłsudskiego i zdjęcia z Jego pogrzebu w Krakowie 18 maja 1935 r.

Dwór Starościński w XX w. był siedzibą gimnazjum, liceum i szkoły podstawowej, tak więc nie mogło zabraknąć eksponatów, dotyczących ówczesnego szkolnictwa. Wystawa eksponuje świadectwa oraz zdjęcia dokumentujące życie szkolne w I połowy XX Nieodłączną część ekspozycji historycznej stanowi hol na piętrze Dworu z unikalnym sztandarem leżajskiego oddziału Związku Strzeleckiego z 1927 roku (jednym z nielicznych zachowanych w kraju) oraz gablota, w której umieszczonych jest : – 29 urn z ziemią z pól bitewnych i cmentarzy żołnierzy polskich z Francji, Belgii, Holandii z czasów II wojny światowej, przywiezioną przez p p. Francisusa i Mattheusa Dietvorstów z Bredy ( Holandia ), oraz jedna pusta symbolizująca nieznane miejsca poległych żołnierzy polskich w II wojnie światowej. przekazane do muzeum 8 maja 2008 roku przez TMZL.

- 3 woreczki z ziemią przekazane MZL przez Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowych we Lwowie 12 listopada 2008 r.
 -  z Cmentarza Orląt Lwowskich z kwatery XV, mogiły 1294, w której spoczywa Janek Kukawski, lat 10, poległy w obronie rodzinnego miasta w listopadzie 1918 roku.
 -  z terenu kościoła w miejscowości Szczerzec w obwodzie lwowskim, miejscu urodzin generała Stanisława Maczka.
 -  z Kurhanu poległych w wojnie polsko – bolszewickiej w Zadwórzu
17 sierpnia 1920 roku.
– pamiątkowy medal zawierający grudkę ziemi katyńskiej, przyznany przez Przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 1990 roku w 50 – lecie zbrodni katyńskiej .16 lipca 2009 r. płk Zdzisław Sawicki – pierwszy kustosz Muzeum Katyńskiego w Warszawie – przekazał go Towarzystwu Miłośników Ziemi Leżajskiej.
– certyfikat posadzenia pamiątkowego „ Dębu Katyńskiego ‘’ku czci zamordowanego w Katyniu mieszkańca Leżajska kpt KOP Jana Filipa.
– „ Ściana Pamięci ‘’ odsłonięta 8 maja 2008 r. Składa się na nią Mapa Upamiętniająca Zasługi Bohaterskich Czynów Oręża Polskiego, Żołnierskiej Krwi Przelanej na Frontach Europejskich i Światowych wraz z umieszczonymi na niej orzełkami w miejscach walk żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej. Przygotowana przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Leżajskiej, Miejskie Centrum Kultury, Starostwo Powiatowe i muzeum.
 -  portret generała Stanisława Maczka z muzeum Jego imienia z Bredy ofiarowany przez p. Mattheusa Dietvorsta .