Świat Orientu

WIELKA SIEŃ 

Wystawa "Świat Orientu" rozpoczyna się w największym i najbardziej reprezentacyjnym pomieszczeniu kamienicy - Wielkiej Sieni. Eksponowanych jest tu kilka przykładów różnorodnej sztuki Dalekiego Wschodu: chińska kadzielnica, japoński miecz samurajski katana oraz kamienna głowa Bodhisathwy (ziemskie wcielenie Buddy) pochodząca z czasów panowania chińskiej dynastii Tang (618-907 r.). Przed wejściem do sali tylnego traktu stoi pochodząca z XVII w. para kamiennych lwów Fo - w tradycji chińskiej i japońskiej strażników świątyń i urzędów.

BROŃ I UZBROJENIE DALEKOWSCHODNIE

W kolejnej sali parteru prezentowana jest dalekowschodnia broń i uzbrojenie oraz wyroby z metali. Najlepiej znana w dawnej Europie dzięki pośrednictwu Persji była broń indyjska. Na wystawie znajduje się zarówno indyjska broń biała - szable talwar, miecze szaszmir, pałasz kunda, sztylet katar, a także przykład indyjskiego uzbrojenia ochronnego - zbroja kolczo-płytowa typu juszman oraz wspaniała zbroja typu "cztery lustra". Do militariów indonezyjskich należą piękne "płomieniste" głownie do malajskich sztyletów - krisów, grot włóczni malajskiej oraz miecz jawajski typu golok. Rzadka w polskich zbiorach broń chińska reprezentowana jest przez parę tasaków bojowych typu dadao, piękny miecz typu gim z pochwą oraz broń defensywną sai. Najbardziej ceniona jest jednak broń pochodząca z kraju samurajów - Japonii. Na ekspozycji można obejrzeć m.in. miecze katana i wakizashi, włócznię naginata oraz przykład przejętej w XVI w. od Europejczyków broni palnej - japoński muszkiet lontowy. Prawdziwymi dziełami japońskiej sztuki zdobniczej są tsuby - jelce tarczowe do mieczy oraz kozuki - rękojeści sztyletów.

[tarcza]

 

WYROBY Z BRĄZU

Drugą część ekspozycji w tej sali zajmują przedmioty użytkowe i sakralne wykonane przede wszystkim z brązu i stopów pochodnych. Brąz chiński to samodzielny wynalazek Chińczyków, którzy znając samą ideę łączenia dwóch miękkich metali - cyny i miedzi w twardy stop, niezależnie stworzyli charakterystyczny dla swoich wyrobów skład brązu. 

Najstarszymi obiektami na wystawie "Świat Orientu" są z pewnością dwa zabytki pochodzące z okresu największego rozwoju chińskiego brązownictwa jaki przypadł na czasy panowania dynastii Szang-In (1766-1122 p.n.e.). Są to liczące sobie ponad 3 tysiące lat obrzędowe naczynie na wino - jia oraz trójnóg - hsien. Z czasów panowania dynastii Han (206 p.n.e.- 220 n.e.) pochodzi przypominające patelnię naczynie służące za rodzaj żelazka. Na ekspozycji znajdują się także dwa brązowe lustra z okresów panowania dynastii Tang (618-907) i Yuan (1279-1368). Z okresu panowania dynastii Ming (1368 - 1644) pochodzi zbiór kadzielnic oraz ozdobiony postacią smoka dzwon. W toruńskich zbiorach sztuki dalekowschodniej znajdują się liczne rzeźby brązowe pochodzące nie tylko z Chin, ale również z Japonii, Tybetu, Indii i Syjamu. Są to przede wszystkim figury kultowe - buddyjskie (chińskie, syjamskie, tybetańskie i japońska), konfucjańskie (chińskie) oraz hinduistyczne (indyjskie). Do najciekawszych należą: pochodzące z Chin figura patrona rzemieślników Lu Pan'’a oraz para posążków przedstawiających Konfucjusza i boginię kadzideł Xiang Shen, indyjska głowa boga Sziwy, tybetański posążek Bodhisathwy oraz syjamskie złocone figury Buddy. Ekspozycję uzupełniają naczynia metalowe, głównie miedziane i brązowe, zdobione emalią przegródkową. Na wystawie prezentujemy obiekty będące przykładami mistrzostwa chińskiego rękodzieła w tej dziedzinie - parę kadzielnic w formie mitycznych jednorożców - qilinów.

RZEŹBY KAMIENNE I DREWNIANE

W holu I piętra prezentowane są bardzo rzadkie kamienne płaskorzeźby związane z dziainizmem, przedstawiające duchowych mistrzów tej indyjskiej religii - tirthankarów. 

Obok prezentujemy pochodzącą z Chin (okres panowania dynastii Tang, koniec VI w.) kamienną stelę buddyjską oraz hinduistyczną stelę świątynną z postaciami bliźniaczych bóstw Aświnów (chroniących od nieszczęść strażników domostw i świątyń o uzdrowicielskiej mocy, uosabiających też dzień i noc) wykonaną w Nepalu lub na pograniczu z Indiami w XI-XIII w. W holu I piętra znajduje się także ekspozycja drobnych rzeźb z Chin i Japonii wykonanych m.in. z drewna oraz alabastru i innych kamieni.

WYROBY CERAMICZNE

W sali w tylnej części budynku na I piętrze Kamienicy pod Gwiazdą prezentowana jest jedna z najważniejszych części toruńskiej kolekcji sztuki Dalekiego Wschodu - ceramika chińska i japońska wykonana począwszy od VII aż po koniec XIX w. 

Chińskie naczynia ceramiczne pokazane na wystawie, pochodzą głównie z czasów panowania dynastii Song (960-1279), Ming (1368-1644) i Qing (1644-1912). Różnią się one zarówno rozmiarami (od niewielkich czarek po duże wazony dekoracyjne), funkcją (od czysto dekoracyjnych po użytkowe), jak i miejscem przeznaczenia (są wśród nich naczynia produkowane na rynek dalekowschodni oraz na chłonny rynek zachodni). Z myślą o odbiorcach europejskich chińscy rzemieślnicy wykonywali nieużywane w ich kulturze typy naczyń jak np. wystawione na ekspozycji waza do zupy z nakrywą. Przykładem legendarnej już jakości porcelany chińskiej mogą być eksponowane na wystawie wazka na herbatę z czasów panowania dynastii Song i talerz dekorowany wizerunkiem lwa z czasów panowania dynastii Ming oraz wazy na imbir z czasów panowania dynastii Qing. 

Według Chińczyków porcelana to nie tylko naczynia o białych, cienkich, prześwitujących czerepach, które produkowano już za czasów dynastii Tang (618-906), ale również znane o wiele wcześniej wyroby kamionkowe o grubych ściankach, kryte szkliwem skaleniowym. Taką technikę ceramiczną stosowano w Chinach już w epoce Han (206 p.n.e.- 220 n.e.) i była ona później używana równolegle z właściwą porcelaną. W kolekcji toruńskiej znajduje się m.in. kamionkowa czarka z czasów dynastii Song oraz waza z okresu panowania dynastii Ming. 

Równie ważne miejsce jak zbiór ceramiki chińskiej zajmuje na wystawie "Świat Orientu" eksponowany w tym samym pomieszczeniu zbiór ceramiki japońskiej. Wśród porcelanowych naczyń japońskich przeważają wyroby typu Imari produkowane od drugiej połowy XVII w. na rynek europejski w miejscowości Arita. Porcelana japońska była bardzo poszukiwana przez europejskich kolekcjonerów szczególnie w XVIII w., stąd też była obficie reprezentowana w ówczesnych kolekcjach. W toruńskich zbiorach znajdują się cenne naczynia pochodzenia chińskiego i japońskiego posiadające numery inwentarzowe sławnej drezdeńskiej kolekcji króla Augusta II Mocnego. Już kiedy zbiór ten powstawał na początku XVIII wieku, był uznawany za jedną z największych i najbardziej liczących się kolekcji porcelany w Europie. W 1721 roku liczyła ona około 23 tysięcy sztuk porcelany. Obiekty ze zbioru Augusta II noszą szlifowane i malowane numery porządkujące, jakimi oznaczono porcelanę z kolekcji królewskiej tzw. numery Johanneum. Na wystawie w Kamienicy pod Gwiazdą znajduje się sześć pochodzących z kolekcji królewskiej naczyń japońskich w typie Imari z niebiesko-czerwono-złotą dekoracją roślinną.

WYROBY Z KAMIENI PÓŁSZLACHETNYCH

Na II piętrze, prezentowane są chińskie wyroby z kamieni półszlachetnych. Wyrabiano je w Chinach od czasów najdawniejszych, co najmniej od pięciu tysięcy lat, i zawsze miały one dla Chińczyków znaczenie szczególne. Z kamieni półszlachetnych (m.in. jaspisu, nefrytu i jadeitu) wytwarzano przedmioty o charakterze symbolicznym i rytualnym, których wartość była dla Chińczyków wyższa od złota. Wytwarzano z nich także luksusowe przedmioty użytkowe. W zbiorach toruńskich znajdują się wyroby z kamieni półszlachetnych pochodzące z czasów dynastii Qing, głównie z okresu panowania cesarza Qianlong (1736-1795). Są to m.in. wykonane z nefrytu: naszywki na szaty, klamra od pasa, rękojeść sztyletu, parawanik do świecy z przedstawieniem żurawia przy bambusie oraz steatytowe pieczęcie z figurkami lwa. Na ekspozycji prezentowane są także przedmioty nawiązujące kształtem do obiektów użytkowych, a posiadające funkcję dekoracyjną: ozdobne wazony, czarki, czajniczki i kadzielnice. Były one elementami wystroju wnętrz zamożnego domu chińskiego. Na wystawie znajdują się także wykonane z jadeitu, agatu i steatytu figurki. Są to zarówno rzeźby rodzajowe (np. kobiety z dzieckiem w ogrodzie, figury kobiet z wachlarzem czy lutnią), jak i kultowe (postaci trzech z ośmiu nieśmiertelnych - Zhongli Quan, Zhang Guolao, He Xiangu) oraz zwierzęta fantastyczne (jaszczuro - smoki jilong i feniks).

Sala od Rynku Staromiejskiego na II piętrze przeznaczona jest do prezentacji wystaw czasowych. Eksponowane są na nich m.in. japońskie drzeworyty ukiyo-e, wyroby z laki, stroje (kimona i pasy obi), tkaniny chińskie i japońskie oraz chińskie malarstwo na jedwabiu. Przedmioty te dopełniające toruńską kolekcję sztuki Dalekiego Wschodu ze względów konserwatorskich nie mogą być stale dostępne dla zwiedzających, dlatego też można je zobaczyć jedynie na tematycznych wystawach czasowych.