Wystawa historyczno-archeologiczna

Pomieszczenia skrzydła północnego zamku mieszczą wystawę Z dziejów miasta i zamku, stanowiącą próbę przedstawienia historii Bielska-Białej od czasów najdawniejszych po wiek XX. Ilustrują ją eksponaty archeologiczne i historyczne ze zbiorów bielskiego Muzeum oraz depozyty z innych placówek.

Część archeologiczna ekspozycji stałej poświęcona jest najstarszym dziejom Bielska-Białej i okolic. Tworzą ją zabytki związane z najważniejszymi etapami kształtowania się osadnictwa na tym terenie: okresem prehistorii, wczesnośredniowiecznymi dziejami grodziska w Starym Bielsku, a także problematyką początków średniowiecznego miasta oraz bielskiego zamku. Z pamiątek prehistorycznych na szczególną uwagę zasługują neolityczne topory i siekiery kamienne, naczynia gliniane kultury łużyckiej, przykłady broni, części stroju i monet z okresu wpływów rzymskich. Zabytki z grodziska w Starym Bielsku reprezentują naczynia gliniane oraz przedmioty żelazne, natomiast do najciekawszych, związanych z początkami średniowiecznego miasta i zamku w Bielsku, należy zaliczyć przykłady najstarszych fragmentów naczyń glinianych poprzedzających lokację miasta, kafle piecowe, broń i monety. Ekspozycję uzupełnia poglądowy materiał ilustracyjny, w tym dwie makiety przedstawiające sytuację średniowiecznego miasta i wsi Bielsko oraz rekonstrukcję bielskiego zamku w okresie gotyku.

Kolejna sala prezentuje zabytki związane z dziejami Bielska i Białej w okresie od XVII do XIX wieku. W pierwszej części wyeksponowane są rękopiśmienne księgi, pergaminy, mapy, widoki Bielska, kafle piecowe z herbami panów feudalnych ziemi bielskiej, a także kolekcja numizmatyczna Muzeum. Druga część poświęcona jest eksponatom związanym z historią cechów rzemieślniczych. Zobaczyć tu można m.in. skórzane i metalowe tarcze z godłami cechów, tarcze pogrzebowe, skrzynie cechowe, a także klocki do odbijania wzorów na tkaninach lnianych. Obok wyrobów ślusarskich uwagę przyciągają cynowe i szklane naczynia cechowe, a zwłaszcza tzw. wilkomy z wygrawerowanymi nazwiskami mistrzów i czeladników.

Dalszy ciąg historii miasta przedstawiony jest w kolejnej sali, gdzie obejrzeć można m.in. portrety indywidualne i grupowe, druki, lokalne gazety i wydawnictwa oraz widokówki ukazujące ważne obiekty obu miast, a także pamiątki związane z turystyką. Jedna z witryn przypomina o zróżnicowaniu religijnym Bielska-Białej i okolicy. Zaprezentowane są w niej eksponaty związane z katolicyzmem, luteranizmem oraz z religią mojżeszowską. Część sali poświęcona ostatnim właścicielom zamku – rodzinie Sułkowskich – przedstawia wizerunki książąt i ich małżonek oraz fotografie i widokówki zamku bielskiego z przełomu XIX i XX wieku. Znajdują się tu także plany budowlane i widokówki z lat 20. i 30. XX wieku.