ZŁOTNICTWO - wystawa

Wystawa w przebudowie, chwilowo nieczynna. 

Wystawa stała złotnictwa, prezentowana w Muzeum Narodowym w Gdańsku, pokazuje przedmioty świeckie i sakralne od XIV do XX w., należące do najcenniejszych w polskich zbiorach. Składają się na nią zabytki wykonane w lokalnych pracowniach złotniczych, należące niegdyś do tutejszych kościołów i klasztorów, gdańskiej Rady, cechów rzemieślniczych, korporacji, bractw oraz zamożnych gdańskich patrycjuszy. Złotnictwo gdańskie – podniesione przez miejscowych twórców do rangi sztuki równej najznamienitszym ośrodkom tego rzemiosła w Europie – stanowi istotny element kultury materialnej i artystycznej miasta.

Wśród argenteriów sakralnych do najcenniejszych należą zabytki gotyckie. Unikatowa jest łódka na kadzidło w kształcie statku typu holk (jakie w XIV i XV w. użytkowano na Bałtyku). Typowe dla złotnictwa pruskiego są dwa cyboria w kształcie wieży, monstrancja wieżowa oraz krzyż relikwiarzowy – zabytki z XV w. Na wystawie znajdują się także cenne gotyckie kielichy z kościoła Mariackiego.

Zabytki nowożytne dobrze ilustrują podział wyznaniowy mieszkańców miasta. Są tu katolickie monstrancje, cyboria, łódki na kadzidło czy lampy wieczne, jak również protestanckie dzbany do Wieczerzy Pańskiej, pateny, modlitewniki czy zegary kazalnicowe, a także kielichy obu wyznań.

Wśród prezentowanych na wystawie sreber świeckich na uwagę zasługują puchary cechowe (wilkomy), używane do spełniania uroczystych toastów. Najstarszym jest wilkom gdańskich żeglarzy morskich z II połowy XV w., wykonany z rogu żubra oprawnego w złoconą miedź. Najwspanialszym jest niewątpliwie wilkom gdańskich szyprów wiślanych z 1727 r. autorstwa Johanna Jödego – bogaty program ikonograficzny z przedstawieniami bóstw rzecznych, statków wiślanych i portretów panujących wyraża gloryfikację gdańskiej żeglugi wiślanej. Wyróżnić należy także grupę srebrnych kufli – najbardziej charakterystycznych gdańskich dzieł złotniczych epoki baroku. Ich dekoracja, wykonana w wysokim, plastycznym reliefie, przedstawiała najczęściej tematy biblijne i historyczne (np. kufel z warsztatu Nathaniela Schlaubitza ze sceną przejścia Izraelitów przez Morze Czerwone czy kufel autorstwa Andreasa Haidta ukazujący bitwę Aleksandra Wielkiego pod Issos). O wysokich umiejętnościach gdańskich mistrzów świadczą takie zabytki, jak monumentalna waza Nathaniela Schlaubitza z personifikacjami Europy i Azji czy misa do lavabo Christiana Pichgiela I. Wyjątkowym przedmiotem na ekspozycji jest też figura strusia z korpusem ze strusiego jaja, wykonana przez Beniamina Berendta I w 1. ćwierci XVIII w. Obok okazałych dzieł epoki baroku na stałej wystawie prezentowane są także elementy serwisów i srebra toaletowe z XVIII w. oraz przedmioty okazjonalne z XIX w.

Na wystawie możemy podziwiać także srebra spoza Gdańska. Interesujące są przede wszystkim zabytki z innych miast Prus Królewskich i Prus Książęcych: Elbląga, Torunia, Malborka, Braniewa i Królewca – eksponaty, których niewiele dotrwało do naszych czasów. Poza tym możemy podziwiać wyroby złotnicze pochodzące z czołowych ośrodków Europy – Norymbergi i Augsburga oraz srebra polskie z XVIII i XIX w.