Wystawa Stała Działu Historii Miasta

22 sierpnia 2009 roku w budynku Muzeum Ceramiki przy ul. Kutuzowa 14 uroczyście otwarto stałą ekspozycję, poświęconą historii Bolesławca. Wernisaż był ukoronowaniem kilkunastu lat wysiłków zarówno pracowników muzeum, jak i licznego grona miłośników przeszłości miasta. Dział Historii Miasta uruchomiony został w 1995 roku w budynku otrzymanym po administrowanym przez Rosjan Muzeum Kutuzowa. Dotychczas eksponowane w nim były wystawy czasowe, przedstawiające wybrane zagadnienia z przeszłości miasta. Uruchomiona wystawa stała ma charakter edukacyjno-popularyzatorski. Towarzyszy jej bezpłatny informator, przybliżający specyfikę zbiorów, wydany przez firmę MONIATOWICZ FOTO STUDIO. W zespole 8 sal w sposób przekrojowy prezentowane są zdarzenia i procesy najważniejsze dla dziejów miasta i regionu. Zaaranżowano ją w oparciu o gromadzone przez kilkanaście lat zbiory własne, przy wsparciu eksponatów wypożyczonych z innych muzeów i prywatnych kolekcji. wiedzę poszerzają w sposób przystępny i atrakcyjny multimedia: kioski informacyjne, stanowiska do odsłuchiwania plików audio i oglądania plików wideo.

Zbiory archeologiczne

Muzealna kolekcja archeologiczna ukazuje najstarsze dzieje Ziemi Bolesławieckiej począwszy od mezolitu po okres nowożytny (od ok. 8000 lat pne do XVII wieku). Najstarszymi zabytkami są mezolityczne zbrojniki oraz dwie neolityczne siekierki, prezentowane w obrębie skalowanej rekonstrukcji ziemianki z okresu kultury wstęgowej rytej. Zbiór prezentowanej na wystawie ceramiki pochodzi z prac wykopaliskowych prowadzonych przez Muzeum Ceramiki. Największą jego część stanowią naczynia i przystawki wyeksplorowane z łużyckiego popielnicowego cmentarzyska ciałopalnego w miejscowości Nowa, gm. Bolesławiec zaprezentowane w postaci rekonstrukcji grobu w obstawie kamiennej wraz z darami pogrzebowymi. Naczynia łużyckie codziennego użytku przedstawiono na tle aranżacji domostwa z tego okresu. Najciekawszymi eksponatami z okresu kultury łużyckiej jest skarb przedmiotów brązowych, pochodzący ze Starej Olesznej, gm. Bolesławiec. Z miejscowości Olszanica, gm. Zagrodno pochodzą eksponaty z twierdzy rycerza – rabusia o przydomku Czarny Krzysztof. Pośród eksponatów znalazły się naczynia ceramiczne, podkowy oraz elementy uzbrojenia charakterystyczne dla późnego średniowiecza. Najbardziej spektakularnym odkryciem archeologicznym, pochodzącym z ul. Piaskowej w Bolesławcu, jest odkrycie dołu poprodukcyjnego jednej z pięciu nowożytnych miejskich garncarni. Pośród różnorodnych fragmentów ceramiki odkryto również całe naczynia, podkładki do wypału naczyń, próbniki, kafle garnkowe i płytowe, cegły i spieki z pieca oraz fragmenty ceramicznych zabawek.

Bolesławiec od średniowiecza do XX wieku

Na przełomie XVI i XVII wieku Bolesławiec nazywany był „kolebką i rajskim ogrodem śląskiej poezji nowożytnej”. Tu urodziło się wielu bardzo znanych poetów tworzących tzw. pierwszą śląską szkołę poetycką: Martin Opitz, Andreas Tscherning, Andreas Scultetus, Christoph Colerus, a także znany grafik David Tscherning oraz astronomowie – Kaspar Knoll i Christoph Neubarth. W muzealnych zbiorach znajdują się obiekty przybliżające postać twórcy niemieckiej poezji nowożytnej Martina Opitza: barokowa grafika z wizerunkiem poety, wydany w XVII wieku zbiór poematów „Geistliche Poemata”. a także kopia XVII-wiecznego portretu autorstwa Barłomieja Strobla, znajdującego się w Gdańsku. Cennym nabytkiem są również kroniki, szczególnie XVII-wieczny odpis kroniki F. Holsteina, będącej najstarszym bolesławieckim przekazem historycznym. Na ekspozycji prezentowane są ponadto naczynia cynowe i szklane, monety oraz przedmioty codziennego użytku związane dawnym Bolesławcem. Wiedzę o historii miasta uzupełniają XIX-wieczne grafiki autorstwa C.T. Mattissa i E.W. Knippla, obraz olejny, przedstawiający panoramę miasta z 1924 r., autorstwa Hermanna Schäfera, stare fotografie i mapy oraz makieta, przedstawiająca kształt Bolesławca w poł. XVIII w. w skali 1:5000. Wart uwagi jest też zespół rysunków, stanowiących projekty witraża ze sceną „Sądu Ostatecznego”, wykonanych w 1922 r. przez Artura Henniga – cenionego malarza i ceramika, profesora bolesławieckiej Zawodowej Szkoły Ceramicznej.

Apteka

Najstarsza bolesławiecka apteka „Die Kgl. privilegierte Stadtapotheke zu Bunzlau” została założona w 1558 r. przez Heinricha Weiβkopfa. Znajdowała się w południowej pierzei rynku, obecnie Rynek 7. W połowie XIX w., gdy właścicielem apteki był Karl Wolf, funkcję pomocnika aptekarza sprawował Hermann Mueller. W 1856 r. rozpoczął on wydawanie najważniejszego w Niemczech periodyku branżowego „Pharmazeutische Zeitung”, który ukazuje się do dzisiaj. Kolejna apteka „Pod Gwiazdą” przy ul. Kubika 12, należąca do aptekarza Seidla, założona została dopiero w 1886 r. (w późniejszych latach przeszła na własność Karla Krebsa). Aptekę „Pod Orłem” przy ul. Daszyńskiego 9 założono w 1920 roku. Pierwszą powojenną aptekę uruchomił już w 1945 r. Marceli Najder. Zabytkowy zespół eklektycznych mebli aptecznych, który zobaczyć można w Dziale Historii Miasta bolesławieckiego muzeum, powstał w 1893 r. Wykonany został dla apteki miejskiej w Nowogrodźcu na zlecenie właściciela von Häckel. Apteka ta, założona przed 1690 r., zlokalizowana była pierwotnie przy ul. Bolesławieckiej, a w okresie późniejszym przeniesiono ją do kamienicy w północnej pierzei rynku. Królewskie przywileje uzyskała w roku 1791. W okresie powojennym większą część mebli przeniesiono do Apteki „Pod Wrzosem”, gdzie znajdowały się do grudnia 2005 roku.

Zbiory z epoki napoleońskiej

Tworzona od podstaw kolekcja związana z epoką napoleońską w Bolesławcu i na Śląsku, obejmuje obecnie zbiór militariów, grafik, mebli oraz przedmiotów z wyposażenia żołnierzy. Do najciekawszych eksponatów należy francuski pałasz kirasjerów, wykonany w cesarskiej wytwórni w Klingenthal w 1813 roku, oraz dwie szable francuskiej lekkiej kawalerii: jedna z okresu rewolucyjnego, druga model AN XI. Z broni palnej warte uwagi są: angielski karabin skałkowy Brown Bess, który był używany również przez pruską Landwehrę w 1813 roku, francuski pistolet skałkowy model AN XIII z wytwórni w Saint Étienne, oraz karabin skałkowy z wytwórni w Suhl, pochodzący z początków XVIII wieku (ok. 1701-1705 r.). Wśród innych militariów na szczególne wyróżnienie zasługuje: kolekcja kilkudziesięciu pocisków armatnich z przełomu XVIII i XIX wieku. Wśród pocisków są kule pełne oraz granaty i bomby wypełniane czarnym prochem. Największa z nich to bomba moździerzowa kalibru 10,8 cala o wadze 50 kg. Zbiór grafik prezentuje sceny z udziałem czołowych postaci epoki. Są wśród nich Napoleon, car Aleksander I, generał Blücher i żołnierze napoleońscy. Do najciekawszych należą: grafika francuska, przedstawiająca wkroczenie Francuzów do Moskwy w 1812 roku, scena zwycięstwa księcia Hieronima Bonaparte nad Prusakami pod murami Wrocławia w 1807 roku oraz plan bitwy nad Kaczawą w 1813 roku.

Zbiory ikonograficzne

Zgromadzona w bolesławieckim muzeum kolekcja pocztówek obejmuje ponad 1000 egzemplarzy. Znakomita ich większość to widoki miasta od kon. XIX do. lat 40. XX w., choć z zbiorze są także karty, ukazujące inne miejscowości powiatu. Trzon kolekcji stanowi zbiór kart pocztowych, zakupionych przez miasto z okazji jubileuszu 750-lecia Bolesławca od prywatnego kolekcjonera Edwarda Miżdala. Wart szczególnej uwagi jest także zespół zdjęć, przekazanych muzeum przez kolekcjonera Zdzisława Mireckiego, obejmujący około trzydziestu fotografii w przeważającej części z XIX w. (najstarsze datowane są przed 1867 r.)

Bolesławiec po 1945 r.

Powojenną historię miasta przybliża zainteresowanym ogromny zespoły archiwalnych zdjęć. Składają się nań zbiory autorstwa kilku wieloletnich bolesławieckich fotografów. Najbardziej reprezentatywny, stanowiący własność Alojzego Skorupy, stanowi dokumentację przemian Bolesławca w okresie od 1946 r. do pocz. lat 80. XX w. Jego najstarsza część została podarowana muzeum przez Alojzego Skorupę w 1968 roku, pozostałą partię przekazała do zbiorów jego córka, Aleksandra Kornosz w 1996 roku. Zbiory autorskie Henryka Piotrowskiego, Edwarda Opały i Bolesława Mareckiego, dokumentujące ważniejsze wydarzenia miasta w ostatnim ćwierćwieczu, zostały przekazane muzeum w ostatnim roku. Archiwalne fotografie doskonale opisują punkty zwrotne w dziejach najnowszych Bolesławca: odbudowę miasta i jego zasiedlenie przez emigrantów z terenów byłej Jugosławii, kresów wschodnich i Francji, prześladowania polityczne prowadzone przez Urząd Bezpieczeństwa, rozwój miejskich instytucji, organizacji i stowarzyszeń, narodziny i rozkwit podziemnego ruchu solidarnościowego, wreszcie narodziny demokracji i życia samorządowego. Uzupełnienie dla nich stanowią prywatne przedmioty codziennego użytku, należące do dobytku przesiedleńców oraz pisma, dokumenty i listy z archiwum bolesławieckiego oddziału NSZZ „Solidarność” i innych instytucji lokalnych.

Lapidarium

W zbiorach muzeum znajduje się także zbiór monumentalnych zabytkowych rzeźb z Bolesławca i okolic. Barokowa figura Jowisza, autorstwa J. L. Webera, rzeźba nagrobna z przedstawieniem młodej kobiety, czy fragmenty renesansowego portalu z pałacu w Kraszowicach będą eksponowane w przyszłości w lapidarium, stworzonym w ogrodzie przy muzeum.