Jan III Sobieski - wystawa

Jan III Sobieski - ze zbiorów Muzeum w Tarnowskich Górach

Ekspozycja została przygotowana w nawiązaniu do przemarszu przez Tarnowskie Góry wojsk i króla w drodze na Wiedeń. Jan III Sobieski zatrzymał się w Tarnowskich Górach w dniach 20 do 22 sierpnia 1683 r. Tutaj żegnał się ze swoją żoną - królową Marysieńką.

W zbiorach tarnogórskiego Muzeum zgromadzono wiele interesujących zabytków upamiętniających Jana III Sobieskiego oraz pamiątek związanych z tym okresem historii Polski. Ekspozycję zaaranżowano tak, by przypominała wnętrze namiotu tureckiego. Zaprezentowano tutaj m. in.: kilka osiemnastowiecznych portretów króla. Jednym z nich jest dużych rozmiarów wizerunek Jana III Sobieskiego pędzla Niedzielskiego. Ciekawostkę stanowią: dziewiętnastowieczne miniatury portretowe, obraz ukazujący zwycięstwo pod Wiedniem autorstwa Piotra Łuczyńskiego z I poł. XIX wieku oraz powitanie króla Sobieskiego przez wiedeńczyków po zwycięstwie nad Turkami. Ten ostatni, został namalowany w 1840 r. przez Zygmunta Grimera w Tarnowskich Górach. Podobnie chwałę zwycięstwa i króla-herosa przedstawiono w grafikach, m. in. wykonanymi na podstawie obrazów z kościoła w Żółkwi. Wśród portretów warto zwrócić uwagę na siedemnastowieczny miedzioryt Holendra Pietera Stevensa z II poł. XVII wieku i francuskiego grafika Simona Troyes Tomassina z 1696 roku przedstawiający popiersie króla w stroju rzymskiego imperatora. Pokazano również medale i plakiety wybite z okazji 200.,250. i 300. rocznicy wiktorii wiedeńskiej. Szczególnie interesujące są jednak medale z okresu panowania Sobieskiego, dwa z 1683 roku wybite z okazji zwycięstwa - medaliera wrocławskiego Jana Kittela. Warto zwrócić uwagę na medale związane z potomkami Jana III, zwłaszcza na medal wybity w 1719 r. z okazji ślubu wnuczki króla, Klementyny, sportretowanej z pretendentem do tronu angielskiego Jakubem Stuartem, czy z 1862 roku medalik wykonany z okazji odszukania zwłok potomków króla. Postać króla upamiętniono też w rzeźbie - w popiersiu odlanym w pracowni Łopieńskich. Bardzo interesujący jest przedstawiony na wystawie brązowy projekt (?) konnego pomnika, z postaciami husarzy przy cokole, wykonany w 1918 roku przez śląskiego rzeźbiarza Jana Raszkę. Wystawę uzupełniają cenne eksponaty z czasów Sobieskiego. Są to, rzadkie w polskich zbiorach muzealnych, zbroja husarska oraz fragmenty podobnej zbroi z XVII wieku (kirys, kolczuga, misiurka, szyszak), a także broń: turecki jatagan, wschodnia karabela i szabla. Cenne są również fragmenty stroju sarmackiego z tego okresu czasu, jak dwa pasy kontuszowe i bogato zdobiona szkofia. Ukazano też starodruki i wydawnictwa związane z Janem III Sobieskim, jak wydany w 1684 roku w Lejdzie „Vienne Deux..." J.B. de Recolesa z portretem króla i opisem wiedeńskiej wiktorii oraz rękopiśmienny „Dyaryusz elekcyi Króla Polskiego nowego po śmierci nayiaśnieyszego Iana III" z 1697 r. Z nowszych dzieł warto zwrócić uwagę na E. Mieczowskiego „Piekary" będącym dramatem z czasów wyprawy wiedeńskiej, wydanym w 1933 r. przez drukarnię K. Miarki w Królewskiej Hucie.

Na wystawie, której aranżacja nawiązuje umownie do wnętrza tureckiego namiotu pokazano m. in. kilka osiemnastowiecznych portretów króla, w tym dużych rozmiarów wizerunek pędzla Niedzielskiego, dziewiętnastowieczne miniatury portretowe płótna z 1 poł. XIX w. ukazujące zwycięstwo pod Wiedniem oraz powitanie króla Sobieskiego przez Wiedeńczyków po zwycięstwie nad Turkami m. in. osiemnastowieczne i późniejsze portrety króla oraz obrazy przedstawiające bitwę pod Wiedniem. Pokazane są również medale i plakiety wybite z okazji 200., 250. i 300. lecia rocznicy wiktorii wiedeńskiej. Szczególnie interesujące są jednak medale z okresu panowania Sobieskiego: dwa z 1683 roku wybite z okazji zwycięstwa - medaliera wrocławskiego Jana Kittela z symbolicznym przedstawieniem słońca zwyciężającego turecki półksiężyc oraz wiedeński z panoramą Wiednia i fragmentem bitwy.

Wystawę uzupełniają XVII wieczne zbroje husarskie, broń: turecki jatagan, wschodnia karabela, szable. Wzbogaceniem wystawy są fragmenty stroju sarmackiego: dwa pasy kontuszowe i bogato zdobiona szkofia oraz starodruki
i wydawnictwa związane z postacią Jana III Sobieskiego.