Wystawa „Niemcy i sowieci – represje wobec obywateli polskich w czasie II Wojny Światowej”

Wystawa umożliwia zapoznanie się z represjami stosowanymi wobec ogółu obywateli przedwojennego Państwa Polskiego. Zorganizowana przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka prezentowana jest do 31.03.2018 r. w Zamku Żupnym Wieliczce.

Pokazany jest na niej przerażający, zadziwiająco zbieżny i konsekwentnie realizowany obraz terroru obu agresorów: Niemców i sowietów oraz współpraca Gestapo i NKWD w początkowym okresie II Wojny Światowej. Stosowany przez nich szeroki zakres represji objął takie działania jak: eksterminacja polskich elit przywódczych i inteligencji, Holocaust, zbrodnia Katyńska, obozy koncentracyjne, roboty przymusowe, wysiedlenia-wywózki, zwalczanie ruchu oporu, pacyfikacje, likwidacja struktur państwowych, a po ponownym wkroczeniu sowietów w 1944 r. na terytorium Polski,  masowe eliminacje polskich patriotów. 

Ze wszystkich państw walczących i okupowanych podczas II wojny światowej Polska poniosła relatywnie największe straty i szkody demograficzne. Trudno o dokładny bilans demograficzny polskich strat w czasie wojny. Szacuje się, że życie straciło wówczas ok. 6 mln obywateli polskich (w tym 2,7–2,9 mln pochodzenia żydowskiego). Ok. 90% bezpośrednich strat wśród ludności polskiej było rezultatem terroru okupanta niemieckiego.

Ogólna liczba mieszkańców Polski w 1946 r. w porównaniu z 1939 r. zmniejszyła się aż o 11,2 mln. Złożyły się na to straty ludnościowe wynikające z działań wojennych i terroru okupantów, wywózek i deportacji, a także normalnego ruchu naturalnego, migracji zagranicznych oraz ze zmian obywatelstwa mieszkańców związanych z przeobrażaniem powojennych granic państwowych. W wyniku decyzji wielkich mocarstw Polska straciła bowiem połowę swego terytorium na wschodzie, w tym Lwów i Wilno, a uzyskała ziemie poniemieckie po Odrę i Nysę Łużycką.

W wyniku II wojny zniszczeniu uległy najważniejsze ośrodki polityczne i kulturalne przedwojennej Polski, np. Warszawa w 75%, Poznań w 45%. Wielkie straty poniosła polska gospodarka. Zniszczonych zostało ponad 60% przedwojennych zakładów przemysłowych. Znacznie zmniejszył się potencjał produkcji rolnej, a lasy zdewastowano.

 „Niemcy i sowieci – represje wobec obywateli polskich w czasie II Wojny Światowej”, to kolejna wystawa planszowa z zapoczątkowanego w 2016 roku cyklu „Wybrane zagadnienia z historii Polski”. Wystawy przygotowywane są przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka przy współudziale historyków z Uniwersytetu Jagiellońskiego i partnerstwie Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Wystawy te dedykowane są w pierwszym rzędzie turystom odwiedzającym Kopalnię Soli i Zamek Żupny w Wieliczce. Cykl jest przygotowywany z myślą zarówno o polskim odbiorcy jak i, a może nawet przede wszystkim, o odbiorcy zagranicznym, który polskiej historii nie zna. Mniej więcej 50 % turystów to turyści krajowi, pozostała część to osoby z zagranicy. Z tego powodu teksty są w pięciu wersjach językowych: polskiej, angielskiej, niemieckiej, rosyjskiej oraz hiszpańskiej tak by jak najwięcej osób mogło się z nimi zapoznać. Tematyka dobierana jest w taki sposób by przybliżyć oglądającym pewne wybrane aspekty z naszej historii, które w naszym przekonaniu mają wpływ na polskie postrzeganie aktualnej rzeczywistości politycznej i relacje z sąsiadami, wynikające z doświadczeń z przeszłości. Wystawy pomagają zrozumieć dlaczego podejmujemy takie a nie inne decyzje i dlaczego niepodległość, niezawisłość, prawda historyczna ma dla nas tak duże znaczenie.

Podpisy pod fotografie:

Aresztowanie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego 6.11.1939 r., mal. M. Wątorski, Muzeum UJ Collegium Maius w Krakowie

www.muzeum.wieliczka.pl