Jedno z najstarszych miast Dolnych Łużyc, Żary, obchodziło niedawno 1000-lecie swego powstania. Pierwsza wzmianka o osadzie nad Żarką pochodzi z 1007 r. jednakże badania archeologiczne wskazują, że osadnictwo w tym miejscu jest jeszcze starsze. W początkach XIII wieku nad rzeką Żarką istniały dwie osady. Jedna z nich znajdowała się na północno-zachodnim jej brzegu i skupiała się wokół grodu obronnego. Druga natomiast położona była na południowym brzegu od strony wschodniej. Istnienie tych ośrodków datuje się na VIII-XII wiek.
Z pierwszym z nich związany jest zamek, będący obok kościoła św. Piotra najstarszym zabytkiem miasta. Żarski zamek powstał w miejscu dawnego grodu obronnego nad rzeką Żarką. Początkowo była to kamienna wieża mieszkalna, która stała się zalążkiem zamku rycerskiego wzniesionego około połowy XIII wieku przez ówczesnego właściciela osady Albrechta Dewina nazywanego również Dziewinem.
W 1260 r. na terenach towarzyszących zamkowi lokowano miasto. Dalszą rozbudowę zamku kontynuowali Packowie, a zapoczątkował ją zięć Dewina Ulrich I von Pack, który przejął dobra żarskie w 1280 r. Packowie w latach 1320-1329 rozbudowali swoją siedzibę o skrzydło zachodnie. Wówczas to powstała także wieża. Packowie byli panami na Żarach do 1355 r., a ich następcami zostali Bibersteinowie.
Nowi właściciele dokonali na początku XVI wieku dobudowy wschodniego skrzydła zamku, a całości nadali renesansową formę. Z tego czasu pochodziły biegnące z trzech stron dziedzińca krużganki. Następcy Bibersteinów Promnitzowie w pierwszej połowie XVIII wieku przebudowali go w duchu barokowym, a od wschodniej strony wznieśli imponujący pałac.
Po przejęciu dóbr Promnitzów przez władze pruskie, zamek oraz część pałacu stały się więzieniem, które funkcjonowało tu w XIX wieku. W latach 1930-1945 w zamku mieściło się Muzeum Regionalne. Uszkodzone w 1944 r. obiekty były wykorzystywane w ograniczonym zakresie. Poddawano je jedynie pracom zabezpieczającym. Obecnie trwają powolne prace mające przywrócić imponującemu kompleksowi dawną świetność.