Rezerwat utworzono w 1981 r. w celu zachowania lobeliowego jeziora Cęgi Małe oraz stanowisk rzadkich roślin wodnych i bagiennych (lobelia jeziorna, poryblin jeziorny, brzeżyca jednokwiatowa, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna, rosiczka, widłak torfowy, skrzyp bagienny).
Jeziora lobeliowe są niezwykle rzadkim typem zbiorników wodnych. W Polsce jest ich tylko 155, z czego aż 151 występuje właśnie na Pomorzu. Żyje w nich rzadko spotykana roślina - lobelia jeziorna - która wymaga niezwykle czystej wody (jest to roślina trująca, która podlega całkowitej ochronie gatunkowej).
Poza wartościami przyrodniczymi jezioro Cęgi Małe posiada bardzo duże walory krajobrazowe. Obszar chronionego krajobrazu nr 6 (źródliskowy obszar rzeki Brdy na wschód od Miastka) utworzony został w 1981 r. w północnej części gminy. Obejmuje wzgórza morenowe otaczające źródliska Brdy i Wieprzy. Celem ochrony tego obszaru jest zachowanie unikatowych krajobrazów Pomorza Środkowego.