Fundatorem zamku w Łęczycy był król Kazimierz Wielki, jednak dzisiaj bardziej znany jest on jako główna siedziba diabła Boruty, słynącego w okolicy ze swoich licznych wcieleń. Na terenie zamku najczęściej można go spotkać jako szlachcica z rogami, w kontuszu i z szablą u boku albo jako sowę strzegącą skarbów w zamkowych lochach. Wymownym świadectwem pozycji, jaką ten dawny słowiański demon leśny cieszy się w łęczyckiej warowni, jest zgromadzona w niej największa w Polsce kolekcja ludowej rzeźby "diabelskiej", licząca ponad 400 eksponatów, z których część można oglądać na stałej wystawie etnograficznej.
Twierdza łęczycka okres swojej największej świetności przeżywała za panowania Władysława Jagiełły i jego syna Kazimierza Jagiellończyka, którzy przebywali tutaj bardzo często, m.in. w związku z rozgrywającymi się w tym okresie wojnami polsko-krzyżackimi. Po bitwie grunwaldzkiej przetrzymywano w zamku wziętych do niewoli rycerzy krzyżackich i zagranicznych gości zakonu. W średniowieczu zamek miał formę nieregularnego prostokąta z potężną wieżą ostatniej obrony w południowo-zachodnim narożniku, wieżą bramną i jednoskrzydłowym dwupiętrowym domem mieszkalnym przylegającym do wschodniego muru. W XVI w. królewski starosta Jan Lutomierski wybudował obok wieży bramnej drugi dom mieszkalny, zwany nowym, w którym obecnie mieszczą się ekspozycje muzealne. Od czasów "potopu" szwedzkiego zamek stopniowo popadał w ruinę, był też rozbierany, tak że w drugiej połowie XIX w. pozostały tylko niezbyt wysokie fragmenty murów obwodowych. Generalnej odbudowy i częściowej rekonstrukcji tego obiektu dokonano na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku, z przeznaczeniem na siedzibę istniejącego od 1948 r. muzeum. Odtworzono potężną wieżę główną z charakterystycznym renesansowym krenelażem oraz zachodni fragment nie mniej imponującego muru obronnego z wieżą bramną i renesansowym domem mieszkalnym. Obecnie w planach jest odbudowa skrzydła gotyckiego.
Oprócz wystawy etnograficznej w muzeum zamkowym znajdują się działy archeologiczny i historyczny. W tym ostatnim warto zobaczyć ogromny obraz olejny zatytułowany Woły w zaprzęgu autorstwa Jana Styki, współautora słynnej Panoramy racławickiej. Łęczycki obraz to fragment innej, powstałej w 1897 r. Panoramy siedmiogrodzkiej, przy której pracowało siedmiu malarzy (Polacy, Węgrzy i Niemiec) pod kierunkiem Styki. Olbrzymie płótno wystawiano we Lwowie, Budapeszcie i Warszawie, po czym pocięto na kilkadziesiąt obrazów. Częścią monumentalnego dzieła są właśnie Woły w zaprzęgu.
Muzeum jest czynne codziennie z wyjątkiem poniedziałków od maja do końca września w godz. 10.00-17.00, poza sezonem: we wtorki w godz. 10.00-17.00, od środy do piątku w godz. 10.00-16.00, w weekendy do 15.00.