Henryk Sienkiewicz przebywał w Szczytnie w 1908 roku, zamieszkiwał wówczas w domu Kazimierza Jaroszyka. Jego pobyt w tym mieście związany z rozpoczęciem drukowania fragmentów powieści „Krzyżacy” w lokalnej, nielicznej jak na tamte czasy i sytuację, polskojęzycznej gazecie „Mazur”. Wówczas, w latach 1908-1914 Kazimierz Jaroszyk był redaktorem naczelnym tej gazety, w 1921 r. mianowano go redaktorem „Gazety Olsztyńskiej”.
Henryk Sienkiewicz w swej powieści uczynił zamek szczycieński siedzibą komtura krzyżackiego, a tym samym miejscem tragedii Juranda i Danusi. Tym faktem Sienkiewicz bardzo rozsławił miasto. To główny powód wystawienia popiersia wielkiego pisarza, mieszkańcy Szczytna w ten sposób wyrazili swą wdzięczność.
Dzieło jest autorstwa profesora Jacka Pugeta z Akademii Sztuk Pieknych w Krakowie. Ustawione jest na dziedzińcu obok wejścia do ratusza, w bardzo bliskim sąsiedztwie ruin zamku, symbolicznym miejscu dramatycznych wydarzeń.