Do Szamotuł żołnierze niemieccy wkroczyli 7 września 1939 r. i wkrótce przybyli pierwsi przedstawiciele nowych władz. Zarządzeniem Hitlera z 8 października Wielkopolska znalazła się w granicach jednostki administracyjnej zwanej Reichsgau Wartheland (Okręg Kraju Warty).
Szamotuły, które uzyskały niemiecką nazwę Samter, włączono do rejencji poznańskiej. Władze okupacyjne zaczęły organizować policję bezpieczeństwa, która miała się zająć m.in. likwidacją grup przywódczych, pacyfikacją terenu oraz zwalczaniem oporu. Najwyższy przedstawiciel administracji niemieckiej w Kraju Warty, Artur Greiser, domagał się zwiększenia liczby egzekucji na podległym mu terenie.
Pierwsze egzekucje wykonano 12 i 13 października 1939 r. przy kościele w Otorowie oraz na rynku w Szamotułach. Kolejną egzekucję przeprowadzono 13 grudnia 1939 r. w Szamotułach przy ulicy Franciszkańskiej, gdzie rozstrzelano dziesięciu rolników i rzemieślników z Szamotuł, Pniew, Otorowa, Wronek i Piłki. Egzekucja była odwetem za postrzelenie niemieckiego żołnierza. Zginęli wówczas: Jan Brzoski, Tomasz Czyż, Jan Kaczmarek, Franciszek Kaczmarek, Feliks Ludek, Bruno Karpik, Wincenty Pociecha, Wojciech Sydor, Jan Szymkowiak i Adam Zeuschner. Zwłoki ich pochowano we wspólnej mogile na cmentarzu parafialnym w Szamotułach. Tuż za klasztorem przy ulicy Franciszkańskiej, w kamiennej grocie znajduje się odsłonięta w 1962 r. płyta spiżowa z nazwiskami rozstrzelanych Polaków. Projektantem tablicy był poznański rzeźbiarz Edward Haupt (1893-1970).