Pierwsze wzmianki o wsi Sompolno pochodzą z 1242 r., gdy wchodziła w skład kasztelanii lądzkiej.
W początkach XIV w sąsiadowały ze sobą dwie wsie noszące tę samą nazwę. Jedna stanowiła dobra szlacheckie, a druga kościelne należące do arcybiskupów gnieźnieńskich. Ważnym dla miejscowości był rok 1477. Wówczas arcybiskup Jakub z Sienna wymienił jedną z należących do arcybiskupstwa wsi na posiadłość szlachecką Sompolno. Jednoczaśnie dokonał połączenia sąsiednich wsi w jeden organizm tworzący nowe miasto na prawach średzkich. Nowo powstałe miasto otrzymało nazwę Dembno pochodzącą od herbu rodowego jego fundatora. Nazwa ta funkcjonowała do 1526 r., kiedy przywrócono dawną formę - Sompolno.
Sompolno stanowiło własność kościelną do 1796 r., do 1721 r. arcybiskupów gnieźnieńskich, a później kapituły gnieźnieńskiej. Od 1793 r. leżało w granicach zaboru pruskiego, a w 1816 r. przeszło pod władanie carów rosyjskich. W 1870 r. za aktywny udział mieszkańców w powstaniu styczniowym władze carskie pozbawiły Sompolno praw miejskich, które przywrócono po 103 latach - w 1973 r.
Do zabytków miasta wpisanych do rejestru należy układ urbanistyczny Starego Miasta, który ukształtował się w XV-XIX w. Chroniony jest układ rynku i wychodzących z niego ulic oraz małomiasteczkowa zabudowa z miejskim ratuszem pochodząca głównie z XIX i początku XX w.