Pierwotny układ urbanistyczny Bytomia Odrzańskiego ukształtowany został w połowie XIII wieku. Centrum nowej osady położonej na wysokiej skarpie nad Odrą stanowił obszerny, kwadratowy rynek z kilkoma ulicami wybiegającymi z narożników. Miasto obiegały obwarowania miejskie z fosą, a od północny naturalne zabezpieczenie stanowiła rzeka. Na przestrzeni wieków zmieniała się zabudowa miejska.
Najstarszym istniejącym dzisiaj obiektem Bytomia Odrzańskiego jest gotycki kościół p.w. św. Hieronima z XVI wieku. Przy rynku i w jego okolicy zachowało się wiele budynków z XVII i XVIII wieku przypominających klimat miasta sprzed dwustu lat. Założenie urbanistyczne Bytomia Odrzańskiego objęto ochroną konserwatorską decyzją nr 69 z 7.11.1957 r. (identyfikator NID 609106).