Teren Cmentarza Wojennego 1 Armii Wojska Polskiego został wytyczony w roku 1948. Stojące na mogiłach drewniane krzyże, na przełomie lat 1949/50 zostały zastąpione betonowymi nagrobkami stylizowanymi na Krzyż Grunwaldu. Kolejną modernizację przeprowadzono na początku lat 80. Wówczas to podniszczone betonowe krzyże zostały zastąpione nowymi. Część starych wykorzystano podczas budowy sanktuarium w Siekierkach, częścią z nich umocniono brzeg Odry, resztę po prostu porzucono na nadodrzańskich łąkach i sprawa (jak wiele innych) została zapomniana. Do czasu…
W 2015 r. rekordowo niski stan wody w Odrze odsłonił nad rzeką stare betonowe krzyże . Kiedy zajęły się nimi władze gminy Mieszkowice, mieszkańcy Starych Łysogórek przypomnieli sobie o istnieniu podobnego gruzowiska nieopodal znaku granicznego 613. Zarówno krzyże jak i tabliczki z nazwiskami zostały starannie zebrane i przeniesione w nowe miejsce. Tabliczki zdeponowano w Muzeum Pamiątek Wojsk Inżynieryjnych 1 Armii WP w Gozdowicach, natomiast zrewitalizowane nagrobki stanęły w lapidarium, jakie powstało na niewielkim zboczu przy bramie Siekierkowskiego Cmentarza Wojennego. Ułożono je w kształt wielkiego krzyża. Jest ich tam dokładnie 237.
Oficjalne otwarcie lapidarium miało miejsce 23.04.2016, podczas uroczystości 71 rocznicy forsowania Odry. Oprócz odnalezionych betonowych krzyży ustawiono tam również trzy pamiątkowe tablice – jedna informuje jak powstało to miejsce, druga poświęcona jest pamięci księdza abpa Kazimierza Majdańskiego a trzecia – powojennym osadnikom.
Warto wiedzieć:
Uroczyste obchody rocznicowe upamiętniające forsowanie Odry w 1945 r. odbywają się corocznie w pierwszą sobotę po 16 kwietnia.