Trochę z historii wsi…
Łaznowska Wola położona jest w woj. łódzkim, w pow. tomaszowskim, w gm. Rokiciny (niegdyś w gm. Łaznów). Założona została w roku 1800 (choć są głosy badaczy tematu, że istniała już wcześniej) podczas zasiedlania tego terenu (prowincja Prus Południowych) osadnikami przybyłymi ze Szwabii. Pierwsi przybysze (39 rodzin) przybyli pod koniec 1800 na przygotowane przez rząd pruski działki, wyposażone początkowo w 6 studni (niektóre miały głębokość 30 m.; kolejne studnie miały powstać do końca 1802 r.). Mieszkańcy osady w międzyczasie zażądali zmiany nazwy wsi na Grömbach, ponieważ pochodzili ze wsi o takiej nazwie znajdującej się Wirtembergii.
Wieś się rozrastała…
W roku 1850 było już 50 folwarków i 21 gospodarstw oraz szkoła (niestety w tym samym roku spłonęła). System budowlany wówczas używany to tzw. „pruski mur” wypełniony gliną (żaden obiekt nie przetrwał do naszych czasów). W późniejszych latach tj. w 1863-64 wzniesiono murowany kościół. W okresie I wojny wieś wraz z kościołem dość poważnie ucierpiały. Świątynię odbudowano po 1918 r. II wojna światowa nie oszczędziła kościoła… rozgrabiony i z zamurowanymi otworami okiennymi przetrwał do końca lat 80. XX w. W tym czasie, w latach 1950-1980 jego wnętrza służyły za magazyn kopii filmowych. Rozebrano go w latach 90. XX w. Dziś na jego miejscu stoją nowe domy, a jedynym śladem po dawnej świątyni są drzewa, które niegdyś tworzyły przykościelny park.
Jest jednak jedna rzecz, która przetrwała do naszych czasów i upamiętnia byłych mieszkańców Łaznowskiej Woli. Jest nią cmentarz odsunięty od główniej drogi (ul. Południowa) przebiegającej przez wieś o jakieś 100 m (jadąc drogą DW713 w kierunku Rokiciny-Kolonia skręcamy z niej w Łaznowską Wolę. Trzecia, prostopadła uliczka do ul. Południowej to droga na cmentarz. Jest biała tablica informacyjna). Kiedy powstał? Dostępne mi źródła tego nie mówią. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z roku 1854, więc śmiało można stwierdzić, że nekropolia powstała długo przed budową we wsi kościoła. Ogrodzona jest ceglanym murem w dość dobrym stopniu zachowania na powierzchni około 70x100 m. (brak bramy wjazdowej). Teren w miarę uporządkowany, zewsząd porośnięty bluszczem.
Nagrobki znajdujące się na cmentarzu są w różnym stopniu zachowania, z dość czytelnymi inskrypcjami (jeden pomnik z zachowanymi z fotografiami odeszłych). W północno-centralnej części nekropoli zgromadzono cynkowe tablice nagrobne. Wytrawne oko dostrzeże na niektórych cokołach nagrobnych winiety dawnych łódzkich kamieniarzy, m.in.: F. Puhana (zakład miał siedzibę przy dawnej ul. Wiznera 10 w Łodzi, obok cmentarza ewangelickiego ), H. Pfitznera (dawniej A. Fiebieger; zakład mieścił się przy ul. Cmentarnej 11). Niegdyś na końcu głównej alei znajdował się monumentalny nagrobek (ok. 3 m. wys.) Wilhelma Wolskiego – właściciela młyna wodnego w Kotlinach w gm. Brójce (zabytek spłonął 8.01.2017 r. ). Niestety nie ma po nim dziś śladu. Został przypuszczalnie w latach 70. XX w. całkowicie rozkradziony…
Warto wiedzieć:
16 listopada 1898 r. (zm. 19 sierpnia 1971 r.) w Łaznowskiej Woli urodził się Wilhelm Leopold Scheider - polski działacz religijny, sługa oddziału Towarzystwa Strażnica w Polsce. Jako sprawujący nadzór nad działalnością Świadków Jehowy w Polsce był wieloletnim więźniem najpierw obozów hitlerowskich, a po II wojnie światowej więzień komunistycznych.
Dawna gm. Łaznów do której należała wieś Łaznowska Wola była niegdyś „siedzibą pruskiej administracji okręgu łódzkiego i stamtąd właśnie zarządzano naszą starą Łodzią około roku 1800. Tutaj znajdowała się również duża gorzelnia, która to zaopatrywała wszelkie okoliczne gospody w niezbędne trunki, również gospody łódzkie…”
Źródła informacji: Wikipedia, Rocznik Łódzki Tom LXIII 2015 – Wojciech M. Wochna „W sprawie historycznej metryki Łaznowskiej Woli”, Andrzej Braun „Historia nieznana” , Osadnicy