Do świetności Dukli, położonej w górach z dala od światowego życia, przyczyniła się paradoksalnie wielka polityka. W 1764 r. sprowadził się tu marszałek nadworny koronny Jerzy August Wandalin Mniszech wraz z żoną Marią Amalią z Brühlów, córką ministra skarbu na dworze króla Augusta III.
Mniszchowie, stronnicy Sasa, po elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego opuścili Warszawę, aby osiąść na stałe w górskim majątku. Oboje wykształceni, z zamiłowaniem do sztuki, muzyki i teatru, szybko przemienili swoją siedzibę w jedną z najznakomitszych rezydencji Rzeczypospolitej. Istniejąca tu wcześniej budowla bastionowa została gruntownie przebudowa i wytwornie urządzona. Pałac Mniszchów wzniesiony w stylu "entre cour et garden" był jedną z piękniejszych rezydencji w ówczesnej Polsce. Powstała tu pokaźna biblioteka oraz galeria obrazów, między innymi autorstwa Rubensa, Bacciarellego i Poussina. Na usługach dukielskiego dworu Mniszchów pozostawała kapela, gwardia nadworna oraz straż szwajcarska. W nieistniejącym dziś budynku funkcjonował teatr dworski. Całość założenia pałacowego uzupełniał wspaniały park w stylu francuskim o symetrycznym układzie alei, stawów oraz szpalerów drzew i kwiatów.
Działalność Mniszchów objęła całą miejscowość. Przebudowano kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny i zmieniono jego wystrój, zmieniono również fasadę kościoła Bernardynów. Jerzy Mniszech wystarał się u króla o zatwierdzenie dawnych przywilejów i nadanie osadzie prawa do siedmiu jarmarków rocznie.
Maria Amalia Mniszchowa ufundowała murowaną kaplicę "Na Puszczy", w miejscu pustelni św. Jana z Dukli. Małżonkowie spoczywają w kryptach kościoła św. Marii Magdaleny - unikalnego zabytku w stylu rokoka. W bocznej kaplicy znajduje się marmurowy nagrobek Marii Amalii z 1773 r., dłuta Jana Obrockiego ze Lwowa, jedno z najcenniejszych dzieł tego typu.
Dziś do miasteczka wjeżdża się liczącą ponad 200 lat aleją akacjową, a w pałacowym parku nadal warto zobaczyć piękne okazy lip, grabów, klonów, dębów i wiązów. Pałac, poważnie zniszczony w latach 40. XX w., został odbudowany po wojnie. Obecnie mieści się tu Muzeum Historyczne z ekspozycją dotyczącą historii Dukli i samego pałacu oraz ze zbioramia militariów. Muzeum można zwiedzać przez cały rok, codziennie w godzinach 10.00-18.00 (od maja do września) lub 10.00-15.00 (od października do kwietnia). Wycieczki należy zgłaszać telefonicznie (013 433 00 85) lub pocztą elektroniczną (muzeum@dukla.pl), podając datę i godzinę przybycia. Zwiedzanie trwa od 40 min. do godziny. Opiekunom grupy szkolnej przysługują bilety ulgowe. W kasie pałacu można zakupić pamiątki: pocztówki, książki itp. Warto przyjechać tu teżna weekend.
Muzeum Historyczne - Pałac w Dukli
ul. Trakt Węgierski 5a, tel. 013 433 00 85
www.muzeum.dukla.com.pl