Dostepna również w Get it on Google Play
Ponad 20 000 miejsc wartych odwiedzenia! Masz ochotę na wycieczkę w głąb Ziemi? Szukasz pomysłu na wyjazd z dzieckiem? A może planujesz wakacje na dwóch kółkach. U nas na pewno znajdziesz miejsce, którego szukasz!
Strona główna ciekawe miejsca zabytki: świątynie innych wyznań Cerkiew prawosławna św. Mikołaja (1890)

Tomaszów Lubelski

Cerkiew prawosławna św. Mikołaja (1890)

Najstarsze ślady prawosławia w samym Tomaszowie sięgają roku 1531, kiedy to parafia św. Michała na przedmiejskim Rogóźnie wymieniana jest w dokumentach podatkowych. Tomasz Zamoyski, autor przywileju dla cerkwi z 1621 r., to imiennik i patron miasta. Drewniana świątynia, którą w 100 lat później w bardzo złym stanie znalazł bp Józef Lewicki, została rozebrana w 1744 roku.

Oprócz tamtej najstarszej, istniały następujące cerkwie: świętych Jerzego i Mikołaja (parafia od 1657 r.), św. Mikołaja Cudotwórcy (parafia od 1689 r.), Zaśnięcia Najświętszej Bogarodzicy (parafia od co najmniej 1690 r.) i św. Dymitra. Ta ostatnia została zbudowana na cmentarzu w 1905 r., a po częściowym zdemontowaniu wyposażenia w latach 1927-1929, została w 1947 r. rozebrana i przeniesiona do Rajska k. Bielska Podlaskiego. Cerkiew Zaśnięcia Bogarodzicy, wybudowana około 1605 r. od strony wjazdu z Krasnobrodu, przestała istnieć w 1810 roku. Stara, drewniana podmiejska świątynia św. Mikołaja Cudotwórcy z przełomu XVI i XVII w., istniejąca jeszcze w 1790 r., została zniszczona w okresie wojen napoleońskich. Na miejscu cerkwi św. Jerzego Zwycięzcy sprzed 1620 r. stoi obecnie krzyż z inskrypcją.

W ciągu dwóch pokoleń zubożała i uległa likwidacji parafia Zaśnięcia Bogarodzicy. Ostatni prawosławny proboszcz o. Iwan Obuchowicz zmarł w 1761 roku. Do 1789 r. zdziesiątkowane podmiejskie społeczności wiernych przeszły pod administrację proboszcza miejskiej cerkwi św. Jerzego. Po półwiekowym epizodzie unickim, od 1875 r. była to znów cerkiew prawosławna, a o. Korneliusz Gierasimowicz reaktywował bractwo św. Jura, przemianowane wkrótce na bractwo św. Mikołaja. W latach 1885-1890 wykonano projekt i wybudowano na jej miejscu nową świątynię św. Mikołaja. Murowana budowla w stylu neorosyjsko-bizantyjskim, została sfinansowana przez rząd, a wykonana pod nadzorem Konstantego N. Drozdowskiego i Gabriela Arbuzowa. Ikonostas wykonano w pracowni moskiewskiego kupca Kuźmy Morozowa. Poświęcenie nowej cerkwi miało miejsce w 1890 r., a starą usunięto w 1904 roku.

Funkcjonująca nieprzerwanie, także podczas bieżeństwa i wojen światowych, cerkiew świętych Jerzego i Mikołaja przestała rozbrzmiewać modlitwą w czerwcu 1947 r. na skutek akcji „Wisła”. Dopiero po dziesięciu latach reaktywowano parafię w Tomaszowie, ale przez długie lata utrudniano przygotowanie obrzędów. Wnętrze cerkwi zostało sprofanowane, gdyż służyło jako spółdzielczy skład, magazyn zbożowy, a nawet szalet publiczny. Główny remont wykonano w latach 1983-1985. Pierwszym proboszczem parafii po rekoncyliacji cerkwi był ks. Jan Łukaszuk (od 29.11.1982 r. do 26.05.1989 r.).

(Autor: Grzegorz Jacek Pelica. Skrócona wersja artykułu opublikowanego w „Wiadomościach Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego” 2007, nr 11.)

Opis uzupełnił: auglech 13-05-2016

Miejsca w okolicy

Copyright © 2007 Polska Niezwyk�a
Wszystkie prawa zastrze�one. �adna cz�� ani ca�o�� serwisu nie mo�e by� reprodukowana ani przetwarzana w spos�b elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny. Nie mo�e by� u�yta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Znajd� nas na