W roku 1821 wytyczono w Łodzi Nowe Miasto, którego centralnym punktem był Nowy Rynek, obecny Plac Wolności. Sześć lat później tj. w 1827 r. na Nowym Rynku powstały dwie budowle stanowiące jakby filary bramy prowadzącej na ul. Piotrkowską. Są nimi dawny kościół ewangelicko-augsburski Św. Trójcy oraz ratusz. Architektem obydwu budynków był Bonifacy Witkowski.
Ratusz został wzniesiony na planie czworoboku, zwieńczony wieżą z dzwonnicą i zegarem, który był darem przemysłowca z Ozorkowa Fryderyka Schlössera (jego mechanizm został uruchomiony w 1834 r. przez zegarmistrza Michała Strangosa). Do wybuchu I wojny światowej ratusz był siedzibą władz miejskich. Po jej zakończeniu budynek przejęło Archiwum Akt Dawnych Miasta Łodzi. Obecnie jest siedzibą Archiwum Państwowego w Łodzi.
W przeciwieństwie do sąsiadującego z nim kościoła, który został przebudowany, ratusz niemal od początku powstania nie zmienił swojego wyglądu i jest jednym z najcenniejszych i najstarszych w Łodzi zabytków architektury klasycystycznej.
Wskazówka: Oglądając budynek ratusza warto zwrócić uwagę na pamiątkowe tablice znajdujące się na jego elewacji.
Ciekawostka: Na budynku Ratusza od strony ul. Piotrkowskiej znajduje się nieczynny wyłącznik energetyczny. Być może służył on do wyłączania energii w sieci trakcji tramwajowej (pierwsze tramwaje elektryczne zaczęły jeździć po ul. Piotrkowskiej 23 grudnia 1898). Jego producentem była firma Siemens-Schuckert Werke. "W 1903 w Siemens AG, po przejęciu Schuckertwerke, utworzono dwa działy produkcyjne; pierwszy na bazie istniejącej Siemens & Halske AG – produkujący urządzenia słaboprądowe i drugi Siemens-Schuckertwerke GmbH, zajmujący się urządzeniami silnoprądowymi. (...) W czasie II wojny światowej większość produkcji koncernu była kierowana na potrzeby armii. Siemens AG uczestniczył m.in. w produkcji pocisków V-1 i V-2. (...) koncern zaczął uczestniczyć w grabieży substancji przemysłowej państw okupowanych (w tym Polski i ZSRR). Wykorzystywał także pracę wywiezionych do Niemiec robotników przymusowych, jeńców wojennych oraz więźniów obozów koncentracyjnych – m.in. pracowali oni w zakładach urządzeń silnoprądowych Siemens-Schuckertwerke GmbH, które znajdowały się w pobliżu obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau oraz w zakładach Siemens & Halske AG zlokalizowanych przy obozie koncentracyjnym Groß-Rosen..." (źródło informacji: Wikipedia.org)