Szamocin na kartach historii pojawił się w 1364 r. Prawa miejskie uzyskał dopiero w połowie XVIII w. staraniem właściciela dóbr szamocińskich - Józefa Bętkowskiego. W 1801 r. kolejny właściciel, Filip Raczyński wydał przywilej dla osiedleńców - za symboliczną opłatą otrzymywali parcele budowlane i korzystali z licznych ulg. Spowodowało to napływ do Szamocina rzemieślników, a zwłaszcza sukienników. Niespełna pięć lat później w mieście działało już ponad 80 warsztatów sukienniczych. Oprócz sukna produkowano w nich wełniane chusty i koce.
W mieście mieszkali przede wszystkim ewangelicy. Świątynia katolicka powstała dopiero w 1905 r., a parafię utworzono przy niej w 1922 r., gdy znaczna część ewangelików wyjechała do Niemiec.
Niezwykły jest układ przestrzenny Szamocina, nieprzypominający innych miast sprzed rozbiorów. W centrum miasta drogi nr 190 i 191 zbiegają się po przeciwnych stronach wydłużonego (230 m na 50-70 m) pl. Wolności, który zapewne jest pozostałością dawnej wsi-owalnicy. Dalej na wschód znajduje się rynek - trójkątny plac wytyczony w okresie lokacji miasta. Od rynku odchodzą dwie długie ulice: na północ ul. Paderewskiego, na wschód ul. Hallera. Pierwotnie nosiły one nazwy ulic Filipa i Michaliny - od imion właścicieli miasta, hrabiostwa Raczyńskich. Stoją przy nich domki o charakterze małomiasteczkowym, niektóre z połowy XIX w.