Skalne pomniki rzeźbione ręką natury
Park Narodowy Gór Stołowych obejmuje wierzchowinowe i centralne partie Gór Stołowych z najwyższymi wzniesieniami, czyli Szczelińcem Wielkim (919 m n.p.m.) i Skalniakiem (915 m n.p.m.) oraz północno-zachodnią część Wzgórz Lewińskich.
To jedyny w Polsce przykład gór o charakterze płytowym. Charakterystycznymi elementami krajobrazu są: płaszczyzny, czasem lekko pofalowane i wznoszące się ponad nimi urwistymi ścianami skalne bloki, często popękane, pożłobione szczelinami tworzącymi labirynty lub wąwozy. Ponadto licznie występują pojedyncze skałki o niepowtarzalnych kształtach, w formie iglic, maczug czy grzybów skalnych, zgrupowania i blokowiska skalne. To bogactwo form skalnych jest największą wartością parku.
Turyści najczęściej odwiedzają Szczeliniec i Błędne Skały. Na Szczeliniec prowadzi ponad 660 stopni wykutych w skale, które wykonał na początku XIX w. Franz Pabel, sołtys Karłowa – wsi leżącej u stóp góry. To pierwsza w Polsce oficjalnie wytyczona trasa turystyczna, a od 1813 r. jej twórca piastował, z królewskiego nadania, funkcję pierwszego w Europie przewodnika turystycznego. Zresztą król Prus Fryderyk Wilhelm II dotarł na Szczeliniec wniesiony w lektyce.
Lasy stanowią aż 89 % powierzchni parku, ale rzadko spotykaną roślinność częściej można podziwiać na torfowiskach, bagiennych łąkach czy też na skałach. Wiele gatunków wysokogórskich rośnie w Górach Stołowych rekordowo nisko. Niektóre gatunki naskalne znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Należy do nich skalnica zwodnicza, która ma zaledwie jedno stanowisko w Górach Stołowych a zarazem w Polsce. Za symbol roślinny regionu uznaje się jednak kwitnący na przełomie maja i czerwca pełnik europejski, nazywany też „kłodzką różą”.
W szczelinach skalnych i w obrębie zabudowań można zaobserwować 13 gatunków nietoperzy, m.in. mroczka posrebrzanego umieszczonego w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. W skałach gnieżdżą się: puchacz, pustułka, kruk, a także kopciuszek, pleszka i kowalik. Na łąkach pojawiają się rzadkie przepiórki i derkacze. W parku żyją też niezbyt często spotykane płazy – salamandry, traszki oraz muflony i daniele – niepożądany element fauny, sztucznie wprowadzony przez człowieka na początku XX w.