Początki zamku sięgają zapewne XI-XII w., już w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. Łowicz stanowił okręg grodowy. Położenie grodu wśród bagien i rozlewisk Bzury gwarantowało naturalną ochronę dla jego mieszkańców. Murowany zamek, jak podaje Janko z Czarnkowa, zbudowany został ok. 1355 r. przez arcybpa Jarosława Bogorię ze Skotnik. Przez stulecia zamek był rezydencją prymasów I Rzeczypospolitej. W pałacu zamkowym gościli m.in. królowie: Kazimierz Wielki, Zygmunt August, Zygmunt III Waza, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski, dostojnicy papiescy.
Obiekt składał się z zamku wysokiego i zamku niskiego. Zamek wysoki - arx superior zajmował powierzchnię ok. 1200 m2. Składał się z dwóch równoległych budynków usytuowanych na osi wschód-zachód, dziedziniec od wschodu był zamknięty wieżą bramną. Całość otaczały mury. Zamek niski rozbudowano za czasów prymasa Jana Łaskiego. Kolejne zmiany wprowadził arcybp Mikołaj Dzierzgowski. Do zamku niskiego prowadziła od miasta wysoka wieża bramna, ponadto na zamku mieściły się kaplica i więzienie. Z fundacji prymasa Jakuba Uchańskiego na zamku niskim rozpoczęto w 1573 r. budowę okazałego renesansowego pałacu, ukończonego w 1585 r. za czasów prymasa Stanisława Karnkowskiego.
Zamek częściowo został zniszczony w czasie potopu szwedzkiego, w czasach stanisławowskich na zamku działała manufaktura sukiennicza, a dalszego jego zniszczenia dokonali Prusacy. W okresie I wojny światowej w ruinach urządzono cmentarz żołnierzy niemieckich.
Dziś zachowały się tylko ruiny zamku wysokiego - w miejscu zamku niskiego przeprowadzona została obwodnica. Niektóre detale architektoniczne (pochodzące z zamku) zachowały się wmurowane w pawilonach parku Heleny Radziwiłłowej w Arkadii i w budowlach gen. Stanisława Klickiego. Obecnie ruiny zamku stanowią własność prywatną, prowadzone są prace archeologiczne i przygotowywana ekspozycja o jego historii.
Autor: Zdzisław Kryściak