Początki Połańca sięgają epoki paleolitu.O osadnictwie na tym terenie decydowały sprzyjające warunki naturalne: wzniesienia w zakolu rzeki Czarnej mającej tu swe ujście do Wisły.O prahistorii tych terenów wiele wiadomo z uwagi na zaawansowane i prowadzone na dużą skalę badania archeologiczne, związane z budową elektrowni "Połaniec".
Samo miasto zaczęło funkcjonować we wczesnym średniowieczu. Jego początkiem był gród obronny w Winnicy, nad późniejszą przeprawą przez Wisłę. Uciążliwe sąsiedztwo rzeki było powodem przeniesienia osady przez Kazimierza Wielkiego w obecne miejsce, gdzie miało znacznie lepsze warunki rozwoju. Nowa lokalizacja okazała się bardzo trafna, jako że wiódł tędy królewski trakt z Krakowa do Sandomierza, a także droga wodna spławną Wisłą. Wtedy też zaczęła się kształtować zabudowa miasta skupiona wokół rynku. Jednakże najazdy tatarskie, liczne pożary, "potop"szwedzki i częste wylewy Wisły znacznie ograniczały rozwój miasta.
Duże ożywienie gospodarcze miasto zawdzięczało Żydom. Żydzi zaczęli napływać już w XVI wieku i wkrótce stanowili prężną i ekspansywną grupę społeczną. W okresie rozbiorów Połaniec stracił znaczenie gospodarcze, ustępując miejsca prywatnemu miastu Staszów.O Połańcu było jeszcze głośno w 1794 roku, kiedy to Tadeusz Kościuszko ogłosił tu słynny Uniwersał, nazwany później Połanieckim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości,miasteczko zaczęło powoli podnosić się z upadku, ale dopiero budowa dużej elektrowni w latach 1971- 1983 stworzyła warunki do znacznego rozwoju miasta. Nowy Połaniec powstał na na wzniesieniach, na południe od pierwotnej zabudowy a wokół starego rynku pozostały kamieniczki z przełomu XIX i XX wieku.