Chciałbym pokazać dzisiaj wyjątkowo cmentarze wiejskie w Bartnem. Dwa cmentarze. Dlaczego w Bartnem ? Cmentarz wiejski. Jest wyjątkowy i nigdzie indziej nie spotykany. Mieszkańcy wsi Bartne trudnili się kamieniarstwem. Większość nagrobków została wykonana przez miejscowych rzemieślników. Niektóre, w całości wykute z jednego kawałka kamienia.
Został założony w 1877 r. co zostało upamiętnione dużym kamiennym krzyżem, pod którym odbywają się nabożeństwa. Większość grobów zgodnie z tradycją bizantyjską jest sytuowana w kierunku wschodnim. Na uwagę zasługuje grób byłej właścicielki wsi Bartne pani Walewskiej, w postaci dwu nieobrobionych kamieni młyńskich, zwieńczonych mini kapliczką kamienną. Miejscowi podają, że jest tu także pochowany mistrz kamieniarski, który wykonał kamienną kapliczkę. Kapliczkę tę 7 par wołów ciągnęło na zbocze Mareszki (801 m.n.p.m) gdzie zlokalizowana jest bacówka / schronisko PTTK. Otóż ten mistrz kamieniarski wykuł dla siebie kamienny sarkofag, w którym jest jego drewniana trumna. Też 7 par wołów na specjalnej podwodzie ciągnęło ten sarkofag na cmentarz.
Gdzie to jest ? Wiedzą tylko dwie osoby, ale nie powiedzą :) - usłyszałem: "jeszcze przyjadą jakie archeologi i będą grzebać". I jeszcze ciekawostka. jest tu pochowany ksiądz greckokatolicki - Włodzimierz Kałużnicki, który dążył do propagowania wiedzy wśród mieszkańców. Był jednak bardzo skonfliktowany z mieszkańcami - chodziło jak zwykle o pieniądze :) Bartnianie twierdzili, że zbyt dużo od nich pobierał, i w roku 1928 - 2/3 mieszkańców przeszło na prawosławie.
Cmentarz choleryczny. W Bartnem w lecie roku 1873 panowała epidemia cholery. "Cholerii" jak mawiają mieszkańcy. Miesięcznie na tę zarazę umierało około 40 osób. Jakieś 200 m poniżej cerkwi założono dla zmarłych specjalny cmentarz. Dzisiaj, to mała polanka na skraju lasku, zarośli. Zachowały się tylko dwa krzyże. Jeden łaciński, z trójlistnie wykończonymi ramionami - mocno zapadnięty w ziemię, i drugi krzyż - prawosławny, wykonany w całości z piaskowca. Krzyż autorstwa Wasyla Graconia. Fundatorem był Teofil Pelesz. Więzień obózu w Thalerhofie. Tak, tak - pierwsza Wojna Światowa też miała swoje obozy koncentracyjne. Usilnie polecam przeczytanie poniższego linku. http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/talerhofstrona.htm