Miejscowości gminy Żołynia, leżące na skraju dużych kompleksów leśnych były terenem prężnej działalności ruchu oporu. Działały tu oddziały: Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Armii Ludowej, wspieranych sporadycznie przez partyzantów radzieckich. Akcje partyzanckie powodowały krwawy odwet okupanta i pacyfikacje całych miejscowości.
Żołynia doświadczyła kilku pacyfikacji. W czerwcu 1943 roku hitlerowcy rozstrzelali na terenie zdewastowanego przez nich żydowskiego cmentarza grupę mieszkańców. Ich prochy zostały po wojnie złożone na cmentarzu parafialnym. Mogiła ta znajduje się zaraz za bramą cmentarza. Opiekę nad nią oprócz gminnej administracji, sprawuje młodzież miejscowych szkół oraz organizacje kombatanckie.
Obecną formę mogile nadano w 1995 roku, czyniąc z niej miejsce pamięci narodowej. Są to trzy tablice epitafijne z nazwiskami poległych mieszkańców Żołyni - ofiar wojny. Środkowa: "OFIAROM ZBRODNI HITLEROWSKICH NIEWINNIE POMORDOWANYM PODCZAS PACYFIKACJI DNIA 4 VI 1943R. W ŻOŁYNI". Dwie boczne: "PAMIĘCI OFICERÓW POLSKICH I WSZYSTKICH RODAKÓW ZBRODNICZO POMORDOWANYCH W 1940 KATYŃ" oraz: "PAMIĘTAJ POLSKO O TYCH DZIECIACH TWOICH, KTÓRE MIŁOŚĆ DO CIEBIE OKUPIŁY ŚMIERCIĄ SWOJĄ".