Historia Chełma jest silnie związana z osobą Tadeusza Kościuszki.18 lipca 1792 roku, gdy dywizja Tadeusza Kościuszki po bitwie pod Dubienką, która była ważnym wydarzeniem wojny polsko-rosyjskiej, ruszyła w odwrocie przez Roztokę dotarła do Chełma, gdzie mieszkańcy owacyjnie witali żołnierzy i udzielali pomocy rannym. Wtedy też ustanowiono po raz pierwszy województwo chełmskie.
Minęło jednak prawie 200 lat aby mieszkańcy pięknego Chełma uczcili pamięć Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej w insurekcji 1794. Na skwerze przy ulicy Szwoleżerów, w roku 1982 wzniesiono pomnik Tadeusza Kościuszki. Po drugiej stronie ulicy na stokach Góry Chełmskiej znajduje się cmentarz wojenny, a kilkadziesiąt metrów obok - jedno z najlepszych Schronisk Młodzieżowych.