Dużej urody jezioro rynnowe o bardzo czystej i przejrzystej wodzie. Przy kilkusetmetrowej szerokości (w „najgrubszym” miejscu - nieco ponad kilometr) ciągnie się na długości prawie pięciu kilometrów. To najprawdziwsza skalna rozpadlina wypełniona wodą. Według różnych źródeł jego maksymalna głębokość wynosi od 106 do 113 m. Chociaż w porównaniu do Bajkału (1685 m) nie są to może wartości imponujące, jednak w Polsce nie ma od niego głębszych.
Należy do największych akwenów Suwalszczyzny. Ma 304 ha powierzchni i średnio urozmaiconą linię brzegową (raptem jedna większa i ze dwie mniejsze zatoczki), dno za to ukształtowane jest dość fantazyjnie. Szczególnie atrakcyjne są podwodne wąwozy o bardzo stromych ścianach.
Z uwagi na wyjątkową przezroczystość wód (nawet 15 m) chętnie przyjeżdżają tu nurkowie. Może przyciąga ich legenda o skarbie zatopionym w Hańczy przez cofających się spod Moskwy napoleończyków? Kto wie? Wypełnionych kosztownościami skrzyń nikt przecież jeszcze nie znalazł… Tajemniczych opowieści krąży zresztą więcej. A to o saniach z dworu w Starej Hańczy, które wraz ze swymi pasażerami zatonęły pod kruchym lodem podczas wesołej sanny… A to o żyjących w głębinach ogromniastych rybach…
Od 1963 r. jezioro oraz otaczające je skarpa objęte są w całości ochroną rezerwatową. W 1974 r. trafiło na listę najcenniejszych akwenów świata sporządzaną pod auspicjami UNESCO. Jest jednym z cudów Suwalszczyzny nie tylko z racji swej wyjątkowej głębokości ale także z powodu kamienistych plaż. To rzecz niespotykana wśród jezior nizinnych, zwłaszcza, że głazów znajdziemy tu sporo a niektóre z nich są naprawdę okazałe. Największy ma ponad 10 m obwodu.
Wyjątkowa jest też fauna Hańczy. Występują tu (i tylko tu oraz w niektórych górskich jeziorach Skandynawii) będące reliktem epoki lodowcowej drobne skorupiaki oraz charakterystyczne wyłącznie dla rzek syberyjskich widłonogi. Dookoła gnieździ się niemal 60 gatunków ptaków.
Krystalicznie czysta woda zachęca do kąpieli. Można popływać kajakiem lub łódką wiosłową (strefa ciszy). Można też wędkować wykupiwszy oczywiście wcześniej pozwolenie. Jezioro ma status łowiska specjalnego: sieja, sielawa, troć jeziorowa (którą introdukowano tu w 1991 r.), szczupak, węgorz, okoń.