Gmina Gzy rozpościera się na północny - zachód od stolicy powiatu – Pułtuska, granicząc (prócz trzech gmin pułtuskich: Pułtusk, Świercze, Winnica) z gminami innych powiatów województwa mazowieckiego: Gołymin w powiecie ciechanowskim i Karniewo w powiecie makowskim. Choć jest ona niewielka zarówno pod względem obszaru, jak i liczby mieszkańców, na jej terenie znajdują się trzy zabytkowe kościoły parafialne (Gzy, Przewodowo, Szyszki), trzy cmentarze parafialne (Przewodowo, Szyszki i Gzy, z najpiękniejszym w powiecie pułtuskim nagrobkiem), trzy dwory murowane (Pękowo, Skaszewo Włościańskie, Słończewo - zrujnowany) i jeden dworek drewniany (Słończewo), a także wiele starych, uznanych za zabytkowe domów drewnianych.
Nie ma już niestety śladu po dworach w Gzach (resztki parku), Kozłówce (resztki parku), Gotardach (drewniany), Ołdakach (duży, zapuszczony park z okazami starych drzew) i Szyszkach (ostał się jeno staw podworski). Przemierzając drogi i bezdroża gminy Gzy, dotarłem do ponad stu (z małym haczykiem) świątków przydrożnych: figur, kapliczek i krzyży. I tak, jak jest to nie tylko na Mazowszu, ale w całej Polsce, zdecydowaną większość stanowią krzyże przydrożne, różnego kształtu i materiału z którego zostały wykonane.
Najstarszym z nich (posiadającym na swoim cokole datę) jest znajdujący się we wsi Sulnikowo, krzyż wystawiony w 1887 roku. Najmłodszym, stojący przed remizą Ochotniczej Straży Pożarnej w Przewodowie-Majorat, krzyż z 2013 roku. Ujrzeć można także wiele krzyży drewnianych, m.in. kunsztownie wykonany z 1918 r. w Ostaszewie-Pańkach. Trzy wsie mają na swoich obrzeżach krzyże wystawione w tym samym roku, jakby – jak to miało miejsce kiedyś w zwyczaju – na pamiątkę wykończenia dóbr pańskich: Ostaszewo-Włuski – rok 1888, Gzy – 1897, Porzowo – 1919.
Znikomą liczbę kapliczek rekompensuje, piękna w swej prostocie, powstała w XIX w. kapliczka w Ostaszewie Wielkim z drewnianym sufitem wnęki. Obecnie pomalowana na niebiesko, dawniej przez długie lata będąca w kolorze białym. Najstarszą jest kapliczka w Przewodowie Poduchownym, która w chorągiewce wieńczącej czworoboczny daszek ma wykutą datę: 1857. Jadąc tamtędy można jej jednak nie zauważyć, gdyż nie dość, że stoi na prywatnej posesji, to na dodatek jest zasłonięta trzema żywotnikami.
Wśród kilkunastu figur, tylko dwie nie przedstawiają Matki Bożej: figurka świętego Floriana przed remizą strażacką w Gzach oraz figura Pana Jezusa przy kościele w Przewodowie. Przy plebanii w Szyszkach stoi zaś bardzo rzadko spotykana rzeźba Gospy z Medjugorje. Nie mogę też zapomnieć, o pięknie przyozdobionej przez cały rok kwiatami figurce Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Porzowie 4 przed domem państwa Ciak.
A na zakończenie warto wspomnieć, iż to właśnie z gminy Gzy, ze Słończewa, pochodzi słynny kulomiot, dwukrotny mistrz olimpijski – Tomasz Majewski.