W gminie Puńsk ponad 80% mieszkańców stanowią Litwini. W gminie Sejny - blisko 40% tamtejszej społeczności. Niezorientowanym należy wyjaśnić, że bez cienia wątpliwości zamieszkują swoje ziemie. To Rzeczypospolita skutkiem dziejowych i politycznych zawieruch objęła w posiadanie południowo-zachodni fragment Litwy, zaliczany przez naszych sąsiadów do tzw. Wielkiej Litwy. Każdy kto chciałby bliżej poznać to ciekawe miejsce, jego historię i ludzi powienien wybrać się tam choćby na weekend.
Dzisiejsza Sejneńszczyzna należała dawniej do Wielkiego Księstwa Litewskiego i od XV w. była kolonizowana przez Litwinów i Polaków. W ciągu kilku stuleci wspólnego bytu Rzeczypospolitej Obojga Narodów elity księstwa uległy polonizacji. Litwinów zaliczano do najbardziej patriotycznych spośród wszystkich Polaków! Dopiero w 2. połowie XIX w. nastąpiło litewskie odrodzenie narodowe, które zainicjowali wykształceni obywatele, głównie pochodzenia chłopskiego. Wówczas to poważnie zweryfikowano poglądy na temat wspólnej przeszłości. Litwini źle ocenili dominację Polski w okresie unii. Do dzisiaj np. za bohatera narodowego uważają księcia Witolda, zupełnie ignorując jego koronowanego stryjecznego brata i zwycięzcę spod Grunwaldu, Władysława. Jeszcze przed I wojną światową w kościołach zaczęło dochodzić do konfliktów, których powodem był język, w jakim odprawiano nabożeństwa.
Prawdziwy problem przyniósł rok 1918. Odrodzone Litwę i Polskę musiała podzielić granica. Wobec braku porozumienia na temat przynależności państwowej Suwalszczyzny, o przebiegu granicy polsko-litewskiej zadecydowano w Paryżu. Zaproponowana przez francuskiego marszałka Ferdynanda Focha linia demarkacyjna z lipca 1919 r., pozostawiająca po polskiej stronie Suwałki, Sejny i Puńsk, z niewielkimi korektami stanowi do dzisiaj granicę między naszymi krajami.
W sierpniu 1919 r. wybuchły walki zainicjowane przez Polską Organizację Wojskową, określane przez Polaków powstaniem sejneńskim. Krwawe zmagania trwały do września 1920 r. W ich trakcie Sejny zdobywano i tracono jedenaście razy! Po wyparciu Litwinów poza linię Focha i odebraniu im dużej części kraju ze stołecznym Wilnem normalizacja stosunków między obydwoma krajami nastąpiła dopiero w 1938 r.
Na Suwalszczyźnie mieszka około 12 tys. Litwinów. Działają w kilku organizacjach, a w najważniejszym - Stowarzyszeniu Litwinów w Polsce - zarejestrowano około 4 tys. członków. Według wielu opinii "polscy" Litwini kultywują rodzime tradycje i obyczaje w stopniu niespotykanym we współczesnej Litwie. W okolicy Puńska działa np. kilkanaście zespołów folklorystycznych. Ciekawostką jest aktywność tzw. teatrów stodolanych. Lokalne objazdowe zespoły teatralne dają przedstawienia w stodołach, przed żniwami, gdy są one jeszcze puste!
Bardzo ważną rolę w życiu Litwinów z powiatu sejneńskiego pełnią szkoły. Jest tu 7 szkół podstawowych, w których nauka odbywa się wyłącznie w języku litewskim. W Puńsku działa jedyne w Polsce litewskie liceum ogólnokształcące. Każdy Litwin mieszkający w Polsce ma urzędowe prawo do zapisu własnego imienia i nazwiska w języku litewskim. W praktyce posługują się także polską wersją swoich danych, choć czasem obydwie wersje znacznie się różnią, np. Valdas Vaicekauskas po polsku przedstawia się jako Waldemar Wojciechowski.
Oczywistością jest też fakt istnienia litewskich nazw miejscowości oraz wszelkich innych nazw terenowych. Przed wsiami zamieszkanymi przez Litwinów ustawiane są z ich inicjatywy tablice z litewskimi nazwami.