Pierwszy kościół w Grucie powstał ok. roku 1280 jako budowla murowana, orientowana, o jednej nawie i nieco węższym prezbiterium. Dwukrotnie ulegała zniszczeniu (w czasie wojen szwedzkich i w pożarze w 1846 r.) i dwukrotnie była odbudowywana (po potopie na polecenia króla Michała Korybuta), prowadzono także szereg remontów, lecz mimo wszystkich tych prac zachowała istotne elementy gotyckie, najbardziej widoczne w prezbiterium – z zewnątrz oszkarpowanym, a wewnątrz nakrytym krzyżowo-żebrowym sklepieniem. Najstarszym zabytkiem ruchomym jest późnoromańska figura Matki Bożej; główne elementy wyposażenia, czyli ołtarze, pochodzą z XVIII w.