Powiat wrzesiński - część V (Powstańcy, cmentarze i inne)

Podróż po ostatniej części trasy, po powiecie wrzesińskim proponuje zacząć w Sokołowie, gdzie znajduje się pomnik Wiosny Ludów 1848. To właśnie tutaj Polakom udało się pokonać Prusaków w bitwie pod Sokołowem. Niestety dotkliwe straty oraz brak wiary w zwycięstwo zmusiły powstańców do kapitulacji w Bardzie. Pomnik został wykonany według polecenia Cypriana Kamila Norwida, pisał: "Niech na pomniku dla poległych będzie lemiesz i szabla w krzyż złożone, a nad niemi drugi krzyż. A ten pomnik niech będzie na usypanej wpierw mogiłce, bo mogiła rzecz ważna w symbolice słowiańskiej" i rzeczywiście tak go wykonano. Niestety pomnik został zburzony przez Niemców w 1940 roku i odbudowany zaraz po wojnie.

Po wizycie w Sokołowie zapraszam do zwiedzenia cmentarza parafialnego we Wrześni mieszczącego sie przy ulicy Gnieźnieńskiej. Znajduje sie tam kilka zabytkowych grobów z XIX i pocz. XX wieku, a także całkiem niedawno wybudowany pomnik powstańców wielkopolskich. Z Wrześni zapraszam do Grzybowa gdzie znajdują się pozostałości jednego z największych grodów w państwie pierwszych Piastów. Według archeologów gród został zbudowany między rokiem 915 a 935. Otaczający go wał, który jeszcze dzisiaj w niektórych miejscach wznosi się na wysokość 9 m, pierwotnie miał 27 m szerokości, 16 m wysokości i ok. 600 m długości! Obliczono, że do jego zbudowania nasi pradziadowie musieli użyć ok. 62 tys. m³ dębowego drewna i ok. 84 tys. m³ ziemi. Snuje się przypuszczenia, że gród mógł założyć sam Mieszko I. Dzisiaj w tym miejscu raz w roku pod koniec sierpnia odbywa się Międzynarodowy Zjazd Wojów Słowiańskich, warto przyjechać tutaj chociaż na weekend zobaczyć pojedynki rycerskie czy bitwę.

Warto zobaczyć także pobliski cmentarz, gdzie znajduje się zabytkowy drewniany kościół z XVIII wieku, wybudowany z fundacji Stanisława Trąmpczyńskiego. Na cmentarzu zobaczymy także zabytkowe groby z XIX i XX wieku, w tym pomniki powstańców, a także bardzo ciekawą kaplicę neoromańską z 1936 roku. Na sam koniec zaglądamy do Miłosławia, gdzie znajduje sie podobnie jak w Sokołowie pomnik Wiosny Ludów i jest on pamiątką po drugiej zwycięskiej bitwie w tym okresie. W Miłosławiu znajduje się także ciekawa architektonicznie dawna szkoła tzw. "Stara Szkoła" zbudowana w XIX wieku z fundacji Seweryna Mielżyńskiego. Ciekawostką jest fakt, że wzorem dzieci z Wrześni także dzieci z Miłosławia w latach 1901-1904 i 1906-1907 podjęły strajki w obronie mowy ojczystej.

Kościół ewangelicki w Miłosławiu został zbudowany częściowo z funduszy króla pruskiego w XIX wieku. Tutejsza parafia skupiała okolicznych kolonistów niemieckich i miejscowych urzędników państwowych. Obecnie w kościele znajduje się Galeria Miłosławskiego Centrum Kultury. Na sam koniec zapraszam do parku aby zobaczyć pałac zbudowany w XIX wieku przez Józefa Mielżyńskiego, a następnie rozbudowany przez wielce zasłużonego dla Miłosławia Seweryna Mielżyńskiego, który nadał pałacowi kształt okazałej willi o nieregularnej bryle z górującą nad całością wieżą w stylu włoskiego renesansu. Pod koniec XIX wieku nastąpiła kolejna rozbudowa przez Józefa Kościelskiego w stylu neorenesansu, niestety obiekt został spalony podczas XX wojny światowej. Przez kilkanaście lat był w ruinie a następnie został zaadaptowany dla potrzeb szkoły najpierw podstawowej a następnie gimnazjum im. Juliusza Słowackiego.