Jadąc z Rajczy do Ujsoł, mijamy zabytkowy zespół pałacowo-parkowy, w którym mieści się Samodzielny Publiczny Zakład Opiekuńczo Leczniczy z Ośrodkiem Rehabilitacyjno-Geriatrycznym. Pałac ma imponującą przeszłość i przewijały się tu znane z historii postacie. Na początku XIX wieku właścicielka Rajczy, Agnieszka z Jordanów Siemiońska, przy drodze do Ujsoł buduje budynek mieszkalny, który staje się zalążkiem pałacu.
W 1843 r. ówczesny właściciel powstałego w Rajczy zakładu hutniczego, tzw. „hamry”, Anastazy Siemioński, rozbudowuje go i tworzy otoczony parkiem z dorodnymi drzewami jednokondygnacyjny dwór. Nie cieszy się długo posiadłością, bo w 1854 r. sprzedaje go osiadłej na Morawach, pochodzącej z Lombardii, „żyjącej” z prowadzenia cukrowni, przędzalni lnu, zakładów hutniczych i domu bankowego, rodzinie Primavezi. Teodor Primavesi rozbudowuje dwór nadając mu cechy pałacowe.
Na przełomie XVIII/XIX wieku Primavesi sprzedają pałac z parkiem księciu Eugeniuszowi Lubomirskiemu, który lokuje tu swojego syna Władysława z żoną Elżbietą de Vaux, córką mistrza dworu arcyksięcia Leopolda Karola de Vaux. Książę bierze się za zdecydowaną przebudowę pałacu nadając mu charakter neorenesansowy i dobudowując drugą kondygnację. Z racji szerokich kontaktów w świecie kultury i sztuki, jako twórca grupy artystów Młodej Polski Muzycznej, przez wiele lat finansuje i promuje Karola Szymanowskiego, Artura Rubinsteina, Grzegorza Fitelberga, Ludomira Różyckiego i Apolinarego Szeluto, będących stałymi pałacowymi gośćmi. Nie występuje wyłącznie jako mecenas sztuki, ale jest wielkim znawcą i wielbicielem muzyki. Sam komponuje i tworzy utwory muzyczne, z których zachowały się pieśni: „Brunette”, „La Plainte”, „Quand ton Sourire”, „Tu sais” oraz mająca premierę w 1912 r. w Wiedniu operetka „Die liebe Unschuld” („Kochana niewinność”). Nie było to jedyne hobby księcia, który uchodził za wielbiciela tenisa i jeździectwa. Prowadzona duża hodowla koni wyścigowych cieszyła się dużym powodzeniem. Osiągały one sukcesy w gonitwach i wyścigach konnych.
Kolejny właściciel Rajczy, a co za tym idzie pałacu, książę Karol Stefan Habsburg z Żywca, kupił go w 1914 r., by w 1916 przekazać na cele sanatoryjno-szpitalne dla rannych żołnierzy monarchii austro-węgierskiej. Po uzyskaniu przez Polskę niepodległości, „szpital-pałac” oddany zostaje Czerwonemu Krzyżowi dla potrzeb "piersiowo chorych" i zajmuje się leczeniem szerzącej się gruźlicy. Od tego czasu wykorzystywany jest przez służbę zdrowia.
Za czasów II Rzeczpospolitej leczą się w nim weterani wojny 1920 r., w okresie II wojny światowej żołnierze Wehrmachtu, w 1945 r. – kiedy funkcjonował jako szpital polowy – żołnierze radzieccy. Funkcję szpitala wojskowego i ośrodka dla inwalidów wojennych pełni do połowy lat 50, by później wrócić do swojej pierwotnej funkcji – placówki leczącej choroby płuc.
W latach 90. XX wieku przeprowadzony remont i renowacja powoli przywraca mu dawną świetność. Przekształcony zostaje w Państwowy Zakład Opiekuńczo-Leczniczy i Ośrodek Rehabilitacyjno-Geriatryczny, którą to rolę pełni nadal. Dopełniający całości, usytuowany na stoku wzgórza Compel, atrakcyjny krajobrazowy park pałacowy, w którym możemy podziwiać interesujące drzewa, w tym 6 pomnikowych sosen, lip, klonów, wiązów i dębów, służy do spacerów i aktywnej rekreacji pensjonariuszy ośrodka oraz mieszkańców miejscowości.
(W treści wykorzystałem informacje podane przez Edwarda Wieczorka, zawarte w opracowaniu nt. pałacu w Rajczy)