Piękno starych cisów z Wierzchlasu docenił przed wielu laty znakomity polski malarz Leon Wyczółkowski. W 1926 r.w rezerwacie cisów, wówczas "Cisowym Borze", kredą i tuszem stworzył około stu prac, do których pozowały mu wiekowe drzewa: cisy, lipy, sosny. Niektóre z nich - wybitnie zachwycające kształtem - zawdzięczają malarzowi swe nazwy: "Chrobry", "Parasolka", "Orzeł", "Kochankowie" itd. Rezerwat - dziś "Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego" w Wierzchlasie - jest jednym z najstarszych rezerwatów na ziemiach Polski - ma już 180 lat. Sam cis - główny bohater - został objęty ochroną już w 1423 r. w wydanym przez Władysława Jagiełłę Statucie Wareckim.
Rezerwat można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem - opiekującymi się rezerwatem panią Ewą Żmudzką lub jej mężem Janem. Trwający około godziny spacer po wspaniałym rezerwacie z osobami, które znają las od podszewki to nie tylko relaks, ale również wspaniała lekcja przyrody. Oczywiście najwięcej można dowiedzieć się o cisach.
Cis jest drzewem o bardzo powolnym wzroście, dożywa za to sędziwego wieku. Najstarsze cisy z Wierzchlasu mają około 700 lat, a bynajmniej nie są to najstarsze cisy w Polsce (najstarszy z Henrykowa Lubańskiego liczy około 1250 lat).
Cis jest drzewem iglastym, dwupiennym - na oddzielnych osobnikach rosną kwiaty żeńskie, na oddzielnych kwiaty męskie. Ciekawostką jest, że na dostojnym cisie, nazwanym przez Leona Wyczółkowskiego ze względu na wspaniałą sylwetkę "Chrobrym", całkiem niedawno zauważono charakterystyczne czerwone owoce, zatem jest on płci żeńskiej!
Cisy są roślinami silnie trującymi. Wbrew powszechnemu mniemaniu toksyczny alkaloid - taksynę - zawiera nie czerwony miąższ owoców cisa, ale kora, igły, gałązki oraz nasiona. Już niewielka gałązka zaplątana przez przypadek w paszy wystarczy by zabić konia! Galowie wykorzystywali taksynę z cisów do zatruwania grotów strzał, dziś produkuje się z niej Taxol - lek stosowany w leczeniu nowotworów jajnika. W czasie spaceru poznacie Państwo m.in. historię ochrony cisów, współczesne problemy z obumieraniem cisowych siewek i naturalnym odnowieniem gatunku. Na zwiedzanie rezerwatu najlepiej się umówić: tel. 0 606 922 582.