Kościoły wyglądem naśladujące jerozolimską świątynię Grobu Chrystusa wznoszono na terenie Europy już we wczesnym średniowieczu. W XV w. w Hiszpanii i w Italii pojawiły się pierwsze kalwarie, czyli zespoły sakralne, w których - początkowo w sposób raczej symboliczny - starano się odtworzyć topografię miejsc związanych z męką i śmiercią Jezusa. Kalwaria w Wejherowie należy do najstarszych, po zebrzydowskiej i pacławskiej, założeń tego typu w Polsce. Jej budowę rozpoczęto w 1649 r. z inicjatywy miejscowego magnata Jakuba Wejhera obok powstającego jednocześnie miasta, notabene jedynego prywatnego miasta na Pomorzu Gdańskim. Dzięki dogodnym warunkom geograficznym rozplanowanie wejherowskich świętych dróżek jest niezwykle wiernym odbiciem prawdziwego układu miejsc świętych w Jerozolimie. Centrum tej kompozycji stanowi obecnie park przy pałacu Przebendowskich, właścicieli Wejherowa w XVIII w., na terenie którego istniały początkowo ogrody mieszczańskie, a dziś stanowią atrakcję turystyczną. Prostokątny zarys parku odpowiada planowi świątyni jerozolimskiej, wzniesionej na biblijnej górze Moria. Na wschód od parku wznosi się wzgórze, które pełni funkcję Góry Oliwnej.
W kierunku południowo-zachodnim rozciągają się z kolei wzniesienia, dla których wyznaczono rolę biblijnego Syjonu, czyli starej części Jerozolimy z Wieczernikiem oraz pałacami Kajfasza, Annasza, Heroda i Piłata. Wreszcie na zachód od pałacu i parku znajduje się okazałe wzgórze morenowe imitujące Golgotę. 26 kaplic wzniesionych przy dróżkach kalwaryjskich, głównie przez samego Jakuba Wejhera i jego najbliższych, ma bardzo zróżnicowaną formę. Są wśród nich proste łuki, symbolizujące bramy Świętego Miasta, malownicze domki w tak charakterystycznej dla Pomorza konstrukcji szkieletowej, ale też wspaniałe barokowe cacuszka, jak kaplice Spotkania z Matką, Ukrzyżowania czy Wniebowstąpienia. Najbardziej niezwykła jest kaplica Grobu Świętego, wykuta przez kamieniarzy krakowskich i przywieziona do Wejherowa w gotowych kawałkach, która jest niemalże dokładną kopią oryginalnej kaplicy z bazyliki Grobu Świętego w Jerozolimie!
Od kilku lat w sobotę przed Niedzielą Palmową kalwaria jest miejscem odgrywania Misterium Męki Pańskiej, w którym aktorami są członkowie amatorskiej grupy teatralnej Misternicy Kaszubscy. Cały szlak kalwaryjski liczy ok. 4,6 km, a jego przejście zajmuje ok. 2,5 godziny. Kalwarię można zwiedzać indywidualnie, wystarczy zgłosić się po uniwersalny klucz do wszystkich kaplic do miejscowego klasztoru franciszkanów (ul. Reformatów 19). Klasztor jest otwarty codziennie, od pierwszej do ostatniej mszy, tj. w godz. 7.00-19.00. Na miejscu można też poprosić o przewodnika dla grupy (lepiej jednak umówić się wcześniej, tel. 058 672 17 55). Pod prezbiterium klasztornego kościoła (wejście od zewnątrz) znajdują się podziemia, w których można zajrzeć do krypty rodzinnej Wejherów i krypty zakonników jak również warto zobaczyć wydobyte z trumien przedmioty. Jakub Wejher "jak żywy", wyrzeźbiony w dumnej pozie żołnierza, stoi natomiast na pobliskim rynku. Ozdobą Wejherowajest również wspomniany powyżej zabytkowy pałac Przebendowskich, przebudowany w XIX w. w duchu neogotyku, ostatnio pięknie odrestaurowany i przeznaczony na siedzibę Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubskiej.
www.kalwariawejherowska.pl