Zator to miasteczko małopolskie o prawie 800-letniej historii, wzmiankowane w XII w. jako gródek graniczny nad Skawą strzegący szlaku handlowego z Krakowa na Śląsk. W 1221 r. weszło w skład Księstwa Cieszyńsko-Oświęcimskiego, potem Księstwa Oświęcimskiego, aby w 1445 r. stać się stolicą utworzonego w wyniku podziałów Księstwa Zatorskiego. W tym czasie nastąpił jego znaczny rozwój. Wybudowano murowany zamek, mury obronne i obwałowania, a także powstało rzemiosło, rozwijał się handel i tradycyjna hodowla karpia zatorskiego, trafiającego na stoły królewskie w Krakowie.
Korzystając z nadanych przywilejów królewskich, miejscowość ta stała się ważnym ośrodkiem życia politycznego i gospodarczego, w tym siedzibą starostwa i miejscem tradycyjnych sejmików szlacheckich. W ówczesnym centrum powstał ryneczek zabudowany domami murowanymi, w części piętrowymi, z którego wychodziły krótkie ulice o zabudowie drewnianej. W południowej części mieściła się tzw. Granica, która była pierwotną zatorską osadą, po zachodniej stronie Bugaj z folwarkiem Podlipki, w północnej Blich, a na prawym brzegu Skawy Zaskawie. Podzamkowy Kamieniec i tereny nad Skawą od XVII w. zamieszkiwali głównie Żydzi wyplatający kosze i półkoszki oraz trudniący się łupaniem wikliny.
Rozwój zahamowały prowadzone w latach 1563-1721 wojny szwedzkie, które pozostawiły po sobie zniszczenia i upadek miasta. W czasach I rozbioru Polski teren objął zabór austriacki, po czym następowały kolejne rządy rodów szlacheckich: Duninów, Poniatowskich, Tyszkiewiczów, Wąsowiczów, Potockich z linii wilanowskiej oraz Potockich z linii krzeszowickiej.
Ponowne ożywienie w lokalnej gospodarce nastąpiło w 1884 r. po uruchomieniu linii kolejowej Skawina – Oświęcim, co zwiększyło możliwości zaopatrzeniowe samego miasta oraz wysyłki do najodleglejszych miejsc wszystkiego, co lokalnie wyprodukowano. Znacznie rozwinęło się rzemiosło, budownictwo, powstawały zakłady wytwórcze oraz zwiększyła się hodowla karpia i jego wysyłka.
Patrząc obecnie na „senny” Zator, odnosimy wrażenie, że czas się zatrzymał i od czasów szlacheckich niewiele się w mieście zmieniło. Wszystko tak jak dawniej stoi na swoim miejscu, tylko budowle w ryneczku - pozostałe po czasach świetności Księstwa Zatorskiego i późniejszych - jakoś zszarzały, utraciły swoją świetność, a znaczna ich część chyli się ku upadkowi jak wspaniały ongiś zamek - Pałac Potockich z pięknym, zabytkowym parkiem.