O ile istnieją rozbieżności, co do czasu, w którym została wybudowana pułtuska kolegiata, o tyle w przypadku kolegiackiej dzwonnicy mówi się o konkretnej dacie, tj. roku 1507. Dzieła tego podjął się budowniczy Jerzy Czach de Chomyatha (z Chomiąt; choć końcówka może kojarzyć się ze... stolicą Irlandii, Dublinem - Baile atha Cliath). Budowniczy ten w rok później podjął się wymurowania pułtuskich miejskich murów obronnych, których fragment wraz z basztą można ujrzeć przy zakrystii kościoła pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła.
Niestety kształt "czachowej" dzwonnicy znany nie jest, gdyż został zatarty całkowicie przez późniejsze przekształcenia. Najwcześniejszy znany jej wizerunek widać na rysunku Dahlberga z 1657 r.: renesansowa, trój-poziomowa, rozczłonkowana fryzami, nakryta kopulatym hełmem z latarnią i iglicą. Tak jak Pułtusk, nie miała ona łatwego życia: strawiona czerwonym kurem kolejno w latach: 1613 i 1782, została pozbawiona przez Niemców dzwonów w roku 1916, by w końcu zimą 1945 r. utracić swoją górną partię w wyniku ostrzału artyleryjskiego wojsk radzieckich. Odbudowywano ją w ciągu 12 powojennych lat (1951-62) wg projektu dwóch architektów - Mieczysława Rzepeckiego oraz Tomasza Kornackiego (partie górne). Ostatni generalny remont przeszła 27 lat temu.
Trzykondygnacyjna, masywna bryła dzwonnicy wzniesionej na planie kwadratu, posiada boniowanie wszystkich swoich elewacji. W dolnych partiach każdej ściany umieszczono arkadowe wnęki, a nad nimi niskie tympanony oddzielające drugą, bez ozdobnych elementów architektonicznych kondygnację. W trzecim poziomie (o połowę niższym od pozostałych) wykonano we wszystkich czterech stronach duże okna termalne, oparte na wąskiej kordonowej opasce. Całość zwieńczona jest masywnym gzymsem. Na płaskim dachu ustawiono smukły graniastosłup, ożywiony czterema płycinami (z każdej strony po jednej) z wysokim obeliskiem z osadzonym na kuli krzyżem. Do roku 1939, w graniastosłupie zawieszony był - zrabowany przez Niemców - zegar.