Pomnik Matki Sybiraczki znajduje się przy Centrum Kultury na ul.Hempla w Lublinie. Trzeba obejść budynek od lewej strony, od placu zabaw przy Placu Lecha Kaczyńskiego.
Upamiętnia on masowe deportacje Polaków na Sybir. W czasie akcji wysiedleńczej z Kresów, Polacy byli ładowani do wagonów bydlęcych i w 40 stopniowy mróz wywożeni, bez żadnego zaopatrzenia - bez jedzenia, picia, ogrzewania. Wywózki trwały od lutego 1940 r do czerwca 1941 r. Szacuje się , że wywieziono kilkaset tysięcy Polaków. Pierwszy transport obejmował ok.200 000 osób, kolejny nawet 300 000. Podroż trwała nieraz 2-4 tygodnie. Często kończyła się tragicznie, szczególnie dla najmłodszych. Świadkowie zdarzeń opisywali, że zamarznięte niemowlęta wyrywano zrozpaczonym matkom i wyrzucano na nasyp kolejowy. Szacuje się, ze wywieziono co najmniej 800 000 Polaków, niektórzy mówią o liczbie 1 miliona, 350 tys.
Pomnik odsłonięto 17 września 2000 r. Przedstawia on postać klęczącej kobiety w luźnej, długiej szacie, z zakrytą głową. Kobieta obejmuje dwoje dzieci. Do pomnika prowadzi fragment toru mający 13 podkładów kolejowych ułożonych na równi z chodnikiem. Autorem projektu jest Zbigniew Stanuch. Na cokole się tablica z napisem : MATKOM SYBIRACZKOM W 61 ROCZNICĘ NAPAŚCI SOWIETÓW NA POLSKĘ 17-IX-1939 17-IX-2000 ZWIĄZEK SYBIRAKÓW ODDZIAŁ W LUBLINIE. A na dole cokołu, po lewej stronie inna tabliczka: TU ZŁOŻONO URNĘ Z ZIEMIĄ Z GROBU DR CELESTYNA CECHANOWSKIEGO POLAKA-ZESŁAŃCA Z 1863 R POCHOWANEGO W IRKUCKU 1906 LUBLIN 16-IX-2007
Warto wspomnieć, że odsłonięcia pomnika dokonali Łucja Leszczyńska i Walerian Wysocki - oboje wychowani na Syberi