Większość małych miasteczek charakteryzuje się posiadaniem umiejscowionego niemalże w centrum rynku. Rynek w Ornecie z gotyckim ratuszem pośrodku i otaczające go podcieniowe, utrzymane w stylu barokowym kamienice, zaliczany jest do najładniejszych na Warmii. Ratusz wybudowano pod koniec XVI w., wkrótce potem zaczęto budować niewielkie domy wokół niego, nazwane później domami budnymi. Z czasem miasto rozrastało się, przybywało mieszkańców, rozrastało się też rzemiosło.
Obecny wygląd otoczenia rynku to działania na przestrzeni XVII – XIX wieku. To właśnie rzemieślnicy dali początek zabudowy tymi okazałymi kamieniczkami, które możemy podziwiać w czasach obecnych. Co nas w nich urzeka? Spacerując uliczkami Starego Miasta kamieniczki kuszą nas przede wszystkim wzbudzającymi podziw detalami architektonicznymi; elewacją z misternymi zdobieniami, wieżyczkami czy arkadami. Całości uroku dopełniają stylowe latarnie ustawione wokół rynku i w uliczkach Starówki.
Oddalając się od rynku warto zwrócić uwagę na wolno stojące domy, większość z nich posiada interesujące rozwiązania wykończenia elewacji oraz ciekawe kształty dachów. Budynki otaczające zabytkowe śródmieście są w większości zadbane i odrestaurowane, inne czekają na swoją kolej. Planowane jest odrestaurowanie całości tej najstarszej części miasta.