Chełmno pretenduje do miana "polskiej stolicy zakochanych". I ma po temu powód - w chełmińskiej farze znajdują się relikwie św. Walentego.
Święty został ogłoszony patronem zakochanych już w 1496 r. przez papieża Aleksandra VI. Według jednej z legend św. Walenty był biskupem Terni, który w okresie prześladowań cesarza rzymskiego Klaudiusza II Gota uzdrowił ze ślepoty córkę jednego ze sług cesarskich i doprowadził do nawrócenia całej jego rodziny. To sprowadziło na niego gniew władcy, który kazał go ściąć. Inne przekazy głoszą, że powodem stracenia Walentego było potajemne udzielanie ślubów wojownikom, którzy z wdzięczności za usankcjonowanie ich miłości zaczęli świętować dzień śmierci męczennika - 14 lutego. Kolejna wersja przedstawia Walentego jako młodego chrześcijanina skazanego za pomoc udzielaną swoim współwyznawcom. Przed śmiercią miał on rzekomo wysłać do ukochanej list pożegnalny podpisany "Twój Walenty".
Relikwie Świętego Walentego przechowywane są w zabytkowej farze od paru wieków. W pracy z 1880 r. Obrazy cudowne i miejsca dzisiejszej diecezji chełmińskiej ks. Jakub Fankidejski podaje, że "jest to głowa świętego - właściwie nieznaczna cząstka. Relikwie są umieszczone w puszce w kształcie regularnego ośmioboku. Puszka jest cała ze srebra, wysoka na jedną stopę, waży około trzy funty. U góry ma okrągłą pokrywę w kształcie kopuły, w której spoczywa relikwia i może być przez szkło widziana i całowana. Objętość ma ta relikwia około dwa palce".
Relikwia od dawna słynęła z cudów. Około 1630 r. Jadwiga z Czarnków Działyńska wraz z córką z wdzięczności za pomoc w uzdrowieniu za przyczyną św. Walentego kazała wykonać wspomniany relikwiarz. Umieszczono na nim napis: "Bogu w Trójcy Św. Jedynemu, św. Walentemu Męczennikowi Jadwiga z Czarnkowa Działyńska, starościna bratyańska jasieniecka, za doznaną pomoc w chorobie córki mojej za przyczyną św. Walentego Męczennika Chrystusowego, ku czci tego Świętego ten upominek ofiaruję d. 22 maja roku 1630”. Relikwiarz został wykonany w Toruniu przez Wilhelma de Lassensy.
W kościele farnym, w pobliżu ołtarza głównego mieści się osobny ołtarz, który w 1715 r. księża misjonarze przeznaczyli św. Walentemu. Obraz przedstawia ścięcie tego męczennika, a na drzwiczkach schowka widnieje łaciński napis świadczący o cudowności znajdującej się tam relikwii. Największą cześć oddawano jej jednak w kościele św. Ducha podczas dwóch odpustów, z których pierwszy przypadał na dzień 14 lutego. W przeddzień tego odpustu relikwiarz przenoszono z fary do kościoła św. Ducha, gdzie był wystawiany u wielkiego ołtarza. Wierni śpiewali pieśni, odmawiali litanie do świętego, przynosili dary. Następnego dnia od samego rana w kościele św. Ducha odbywało się kilka mszy św., a podczas nieszporów wierni mogli ucałować głowę męczennika. Podobnie przebiegały uroczystości ku czci św. Walentego w drugi dzień Zielonych Świątek. Z początkiem XIX w., kiedy kościół św. Ducha zaczął tracić na znaczeniu, stopniowo zaprzestano też celebrowania uroczystości, ale wierni jeszcze przez wiele lat przynosili tam wota i modlili się do świętego.
Ku zgryzocie niektórych, a dla uciechy młodzieży od kilkunastu lat można mówić o inwazji Walentynek. Z ogólnonarodowego entuzjazmu dla święta zakochanych skwapliwie skorzystano w Chełmnie. Odkurzono relikwiarz, który 14 lutego każdego roku wystawia się w czasie mszy świętej w farze pw. Wniebowzięcia NMP. W mieście nie brakuje także ciekawych walentynkowych zabaw, konkursów, wystaw. Walentynki tradycyjnie kończą się na rynku, gdzie układane jest wielkie płonące serce z lampionów. Zaś chełmińscy piekarze przygotowują na ten dzień szczególnie duże ilości bułeczek walentynkowych z lubczykiem...