Warszawa

Tylman von Gameren, zwany u nas Tylmanem Gamerskim to postać nietuzinkowa w towarzystwie najwybitniejszych architektów. Pochodził z Holandii i żył w XVII wieku, gdy królował barok i też w tym stylu są jego projekty. Najprawdopodobniej do Polski sprowadzili go Lubomirscy. Zasłużył się nie tylko dla Warszawy, przecież jego autorstwa są pałac Branickich w Białymstoku czy pałac w Nieborowie. W Warszawie też wiele po sobie zostawił, ale chyba perełką wśród bogatego dorobku jest kościół Sakramentek pod wezwaniem św. Kazimierza. Arcydzieło w spokojnej tonacji bieli i zieleni, które zachwyci największych nawet malkontentów. Sakramentki sprowadziła do Polski żona Jana Sobieskiego – Maria Kazimiera. Zadaniem Tylmana było nie tylko zaprojektowanie kościoła ale także całego zespołu klasztornego, w dodatku zaadoptowanie stojących tu już obiektów. Z budową uporano się w cztery lata a kościół poświęcono w 1692 roku jako wotum dziękczynne zwycięstwa wiedeńskiego bowiem jak zapisano w kronikach "Maryja Kaźmira ślub uczyniła podczas wyprawy wiedeńskiej, aby Pan Najwyższy pobłogosławił jej mężowi i dał szczęśliwie wrócić walczącym z Muzułmanami”. Śmiało można powiedzieć, że było to miejsce elitarne. Do klasztoru wstępowały młode dziewczęta z najbogatszych domów a nawet rodów królewskich. Dlatego też zakon i kościół doskonale sobie radził i nawet szereg kontrybucji w czasie insurekcji kościuszkowskiej nie zubożyło go nadto. Tak było aż do upadku powstania styczniowego. Wtedy rozpoczęły się trudne czasy nie tylko dla tej świątyni z resztą. II wojna światowa przyczyniła się do całkowitego zrujnowania. Co prawda z pożogi wrześniowej obiekt wyszedł obronną ręką ale w czasie powstania nie miał już tyle szczęścia. Siostry w klasztorze łamiąc zasady reguły zakonnej zdecydowały się urządzić tam szpital powstańczy. Wiedzieli o tym Niemcy i systematycznie bombardowali miotaczami kościół z drugiego brzegu Wisły (do połowy września Praga była jeszcze w rękach hitlerowców). Najtragiczniejszy był dzień 31 sierpnia, kiedy to bomby zniszczyły kopułę. Kopuła ta zawalając się obróciła w gruzy cały kościół i pogrzebała ponad 1000 żywych osób - nie tylko żołnierzy ale także ludności cywilnej. Był to jeden z najtragiczniejszych epizodów Powstania Warszawskiego, choć stosunkowo mało znany. Po zbombardowaniu niewiele ocalało. Dlatego też wnętrze kościoła nie jest już tak niepowtarzalne jak bryła zewnętrzna. Po odbudowie umieszczono we wnętrzu oryginalną ambonę, organy i kilka nagrobków. Mimo, że cały obiekt jest rekonstrukcją warto oddalić się te kilkaset metrów od Starego Miasta by zobaczyć jedną z najpiękniejszych budowli w Warszawie. (AniaiJurek)