Dostepna również w Get it on Google Play
Ponad 20 000 miejsc wartych odwiedzenia! Masz ochotę na wycieczkę w głąb Ziemi? Szukasz pomysłu na wyjazd z dzieckiem? A może planujesz wakacje na dwóch kółkach. U nas na pewno znajdziesz miejsce, którego szukasz!

Olsztyn

Dom Przedpogrzebowy Bet Tahara

Jedyny cmentarz żydowski w Olsztynie powstał około roku 1819 przy ówczesnej ulicy Jeziornej (Seesstrasse), dziś ul. Zyndrama z Maszkowic, a założono go na działce, którą w tym właśnie celu Gmina Żydowska zakupiła od miasta. Prawie sto lat później gmina zwróciła się do początkującego architekta Ericha Mendelsohna z prośbą o zaprojektowanie domu przedpogrzebowego. Zapewne nikt wówczas nie przypuszczał kim ten architekt zostanie w przyszłości, i że budowla którą zaprojektował prawdopodobnie jako swoją pracę dyplomową, kiedyś stanie się jednym z najcenniejszych zabytków Olsztyna.

Dom Przedpogrzebowy, zwany również Domem Oczyszczenia lub po hebrajsku Bet Tahara wzniesiono w latach 1912-13 i usytuowano go na krawędzi cmentarza. Niezwykłość tego projektu m.in. polegała na tym, że Mendelssohn tak zaprojektował budynek, aby poszczególne jego pomieszczenia odzwierciedlały pośmiertną wędrówkę człowieka.

Pierwsze więc pomieszczenie znajdujące się tuż przy wejściu to miejsce gdzie myto zwłoki, dalej była sala pożegnań w której modlono się i przemawiano przy zmarłym. Na końcu tej ostatniej drogi znajdowało się pomieszczenie, przez które wynoszono ciało na przyległy kirkut. Zarówno cmentarz jak i Bet Tahara pełniły swą funkcję aż do wybuchu II wojny światowej. Mimo dewastacji cmentarza w nocy z 1 na 2 lutego 1936 r. oraz w czasie Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 r. to nadal dokonywano na nim pochówków, ostatni odbył się w 1941 r.

Okres wojny kirkut przetrwał w relatywnie dobrym stanie, podobnie jak Dom Przedpogrzebowy który jako jedyny ocalały obiekt należący do dawnej gminy wykorzystywany był przez pewien czas jako miejsce spotkań ocalałych Żydów. Niestety dalsze powojenne lata nie były już takie łaskawe. Powracający po wojnie Żydzi nie zaadaptowali się w Olsztynie i przenieśli się w inne rejony lub za granicę, spowodowało to dewastację i ostatecznie likwidację cmentarza na przełomie lat 60-tych i 70-tych ubiegłego wieku a cały teren przekształcono w park.

W tym miejscu należy nadmienić, że w tej nekropoli spoczywają rodzice słynnego architekta. Jeśli chodzi o budynek, to do 1997 r. mieściły się w nim biura i magazyny Archiwum Państwowego w Olsztynie, niestety nie wpłynęło to korzystnie na kondycję obiektu. Na szczęście dawna nekropolia i Dom znalazły się w kręgu zainteresowania członków Towarzystwa Miłośników Olsztyna oraz Wspólnoty Kulturowej „Borussia”. Uporządkowano teren i rozpoczęto starania o przejęcie i zachowanie tej ostatniej pamiątki po dawnej gminie i ludności żydowskiej w tym mieście.

W maju 1998 r. w rocznicę powstania państwa Izrael wmurowano tablicę w językach: polskim, niemieckim i hebrajskim informującą o zabytku i jego projektancie. Obecnie obiekt jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego która w 2005 r. wydzierżawiła go wspomnianemu stowarzyszeniu „Borussia”. Pozwoliło to na rozpoczęcie starań o restaurację i rewitalizację tego architektonicznego arcydzieła, które ostatecznie zakończono pod koniec 2012 r.

Przy okazji wyremontowano też przylegający do Bet Tahara domek ogrodnika, w którym mieszkała osoba opiekująca się domem przedpogrzebowym i kirkutem, ogrodzono też teren dawnego cmentarza. Obecnie w tym wspaniałym zabytku będzie się mieściło Centrum Dialogu Międzykulturowego oraz muzeum poświęcone Erichowi Mendelsohnowi i dawnym żydowskim mieszkańcom Olsztyna.

Zaproponował: maniek66

Miejsca w okolicy

Copyright © 2007 Polska Niezwyk�a
Wszystkie prawa zastrze�one. �adna cz�� ani ca�o�� serwisu nie mo�e by� reprodukowana ani przetwarzana w spos�b elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny i inny. Nie mo�e by� u�yta do innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Znajd� nas na