Zamość to miasto wyjątkowe. Powołane do życia w 1579 r., zostało zaplanowane w szczegółach przez włoskiego architekta Bernardo Morando, który stworzył na dalekich kresach Europy na wskroś nowoczesne w owych czasach miasto-twierdzę. Morando kształtując Nowy Zamość opierał się na założeniach renesansowego modelu urbanistycznego, uwzględniającego wszystkie potrzeby ekonomiczno-bytowe mieszkańców przy zapewnieniu bezpieczeństwa, jakie dawały nowoczesne fortyfikacje bastionowe. Podobne miasta powstawały w XVI w. w innych krajach Europy. Do najbardziej znanych należą włoska Palma Nuova, maltańska La Valletta czy holenderskie Coeworden. Ze względu na starannie zaplanowaną przestrzeń miejskich placów i ulic określano je mianem miast idealnych.
Zamość miał pełnić nie tylko funkcję ośrodka rzemiosł i handlu, ale też promieniować na okolicę, przewidzianymi w planach założycieli miasta, instytucjami naukowymi i kulturalnymi. Był również reprezentacyjną siedzibą generalnego inwestora - kanclerza wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Zamoyski żył w czasach największej świetności Rzeczypospolitej, w okresie panowania aż 5 królów! Trzeba przyznać, że jego skuteczność w zdobywaniu zasług i dóbr w czasie 40 lat pełnienia królewskiej (czytaj: państwowej) służby przyćmiewa np. wszystkie dokonania współczesnych polityków polskich. Zaczynał dorosłe życie jako posiadacz 3 wiosek. Umierając, zostawił następcom kilka miast i blisko półtorej setki wsi zorganizowanych w niepodzielnej formie prywatnego państwa - Ordynacji Zamojskiej ze stolicą w Zamościu. Jan Zamoyski solidnie zapracował na zaszczyty i posiadaną fortunę. Był utalentowanym dowódcą, postacią, której Rzeczypospolita XVI w. zawdzięczała pozycję europejskiego supermocarstwa. W 1992 r. zamojskie Stare Miasto wpisano na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO.