Spacerując w ciszy po zabytkowym Nowym Cmentarzu Żydowskim przy ul. Brackiej, podziwiając piękno tradycyjnych macew i obok nich stojących monumentalnych grobowców dawnych łódzkich fabrykantów, natkniemy się na niewielki, skromny nagrobek. Trudno go nie zauważyć, tym bardziej, że znajduje się przy głównej alei cmentarza i jest wysunięty poza jej granicę.
Na białej płycie czytamy: "Gieroj Sowietskogo Sojuza B.P. D-R Med Róża Deweltow Bohater Zw Radzieckiego Ur. w Wilnie 1 VII 1919 Zginęła Na Polu Walki 24 VII 1944". Przez lata nagrobek ten był tajemnicą cmentarza, tym bardziej, że w jego archiwach nie było śladu o tym pochówku. Pierwszym, którego zainteresowała historia mogiły był nieżyjący już łódzki przewodnik Aleksander Pytke.
W 2014 r. dzięki wcześniejszym ustaleniom Aleksandra Pytke, dzięki zainteresowaniu się zagadkowym nagrobkiem przez Janusza Urbańskiego we współpracy z Markiem Szukalakiem (Fundacja Monumentum Iudaicum Lodzense), Hubertem Rogozińskim (znawca żydowskiej Łodzi) oraz Janem Łobuzińskim i Jerzym Jakimiukiem (regionaliści z Podlasia) historia ujrzała światło dzienne.
Otóż Róża Dewełtow była wileńską Żydówką. Poległa podczas ostrzału niemieckiego w miejscowości Klejniki (ob. woj. podlaskie) i tam też została pochowana. Jej matka Sara Dewełtow przeżyła obozy koncentracyjne w Rydze-Keiserwald i Stutthof. Wyzwolenie zastało ją w Wejherowie, po czym trafiła do Łodzi. W 1950 r. za jej sprawą ekshumowano ciało Róży z cmentarza w Klejnikach i ponownie pochowano na obecnym miejscu. Wysunięcie mogiły poza linię alejki nie jest przypadkowe. Było to spowodowane brakiem miejsca na cmentarzu, a jak mówi żydowska zasada chowania, wolno tylko w tym miejscu, co do którego jest pewność, że poniżej nie ma innego ciała.