Masowymi deportacjami na Syberię i do Kazachstanu sowieccy okupanci objęli kilkaset tysięcy osób zamieszkujących wschodnie tereny Rzeczpospolitej. Tylko podczas pierwszej deportacji 10 lutego 1940 roku wywieziono około 140 tys. osób. Transport odbywał się w fatalnych warunkach, wielu z zesłańców nie przeżyło trudów podróży w wagonach towarowych, wielu zmarło z wycieńczenia już w miejscu zesłania. Wcześniej, w XIX wieku, tę samą drogę pokonywali w carskich kibitkach zsyłani na Sybir uczestnicy powstań narodowych…
Tym wydarzeniom i tym ludziom poświęcone jest muzeum, które staraniem władz miasta i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego powstało w Białymstoku. Zakończenie prac remontowych, przy adaptacji dawnego magazynu wojskowego na nowoczesny gmach muzealny przewiduje się w 2021 r. Budynek przy ul. Węglowej znajduje się w pobliżu stacji Białystok Towarowy – (dawniej Dworzec Poleski), skąd w 1940 roku ruszały pociągi z deportowanymi.
W nowym budynku muzeum prócz części wystawienniczej znajdą się sale konferencyjne, edukacyjne i biblioteka. Misją muzeum jest gromadzenie i udostępnianie dokumentów dotyczących Polaków zesłanych na Sybir, prowadzenie badań oraz upowszechnianie wiedzy o deportacjach naszych rodaków na wschód.
W chwili obecnej zbiory muzealne prezentowane są na wystawie stałej w Centrum Edukacyjno-Wystawienniczym przy ul. Sienkiewicza 26. Muzeum prowadzi również działalność edukacyjną – organizuje zajęcia dla uczniów, spotkania z Sybirakami, pokazy filmowe, współorganizuje odbywający się od 2000 roku w Białymstoku Międzynarodowy Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru.
http://www.sybir.bialystok.pl/