Pałac Pod Baranami powstał w XVI w., dzięki połączeniu trzech kamienic. Podobno w jednej z nich mieściła się karczma, w której hodowano barany przeznaczone na sprzedaż, co wyjaśnia pochodzenie nazwy. Okazała budowla zawdzięcza jednak swoją sławę nie tej historii, lecz najważniejszej scenie kabaretowej w Polsce.
Założony w 1956 r. z inicjatywy Piotra Skrzyneckiego kabaret Piwnica pod Baranami miał być tylko żartem artystycznym trwającym przez tydzień. Absurdalne i często groteskowe poczucie humoru obnażające realia życia w ówczesnym czasie natychmiast przypadło do gustu widzom. Rosnące zainteresowanie grupą krakowską kłóciło się z założeniami programowymi władz PRL-u, które - choć traktowały kabaret z lekkim przymrużeniem oka, jako fanaberię i miejsce spotkań rozentuzjazmowanej cyganerii - wynajdywały dziesiątki sposobów, by utrudniać jego występy. Zwykle zamykano Piwnicę za ośmieszanie oraz wyszydzanie ustroju oraz tuż przed wyborami i zjazdami partii. W latach 60. kabaret mógł występować wyłącznie w jednym polskim mieście, czyli w Krakowie. Nakaz ten obowiązywał przez 10 lat. Nie zabroniono wystawiać spektakli za granicą, dzięki czemu sława Piwnicy dotarła poza kraje bloku komunistycznego.
Z Piwnicą byli związani znani i cenieni artyści, jak Ewa Demarczyk, Sławomir Mrożek, Mieczysław Święcicki czy Leszek Długosz. W latach 90. na scenie pojawiały się nowe twarze z innowacyjnymi pomysłami, ale w 1997 r. zmarł założyciel Piwnicy Piotr Skrzynecki. Od tego momentu zaszły zmiany - kultowe idee towarzyszące kabaretowi znikły, bo zmieniła się rzeczywistość. Od czasu do czasu nadal odradza się pomysłowość i żart godny dawnej Piwnicy pod Baranami. Na 40-lecie jej istnienia wokół Rynku Głównego zorganizowano pochód najprawdziwszych baranów. Określenie "styl piwniczny" obowiązuje w Krakowie do dzisiaj.
Mało kto wie, że w legendarnym pałacu Pod Baranami oprócz osławionego kabaretu swoją siedzibę ma również inny oryginalny obiekt. W trzech zabytkowych salach na piętrze mieści się utworzone w 1969 r. kino Pod Baranami. Kameralna atmosfera, liczne imprezy i przeglądy filmów z najodleglejszych zakątków świata sprawiły, że w kręgach krakowskich urosło ono do rangi "kultowego" miejsca. Jako jedna z pierwszych polskich placówek tego typu, kino przystąpiło do programu Europa Cinemas oraz Sieci Kin Studyjnych - zrzeszeń rozpowszechniających filmy o wysokich walorach artystycznych. Dzięki temu rozpoczęły się cykliczne prezentacje kina japońskiego, irańskiego, hinduskiego czy tybetańskiego, stanowiące uzupełnienie codziennego repertuaru. Na spotkaniach z polskimi artystami często brakuje miejsc siedzących. W ostatnich latach gościli tu najwybitniejsi twórcy, m.in. Andrzej Wajda, Agnieszka Holland i Gustaw Holoubek. Oferta kina jest bardzo szeroka. Organizowanemu od kilku lat Festiwalowi Filmu Niemego towarzyszy niezwykła atmosfera. To jedna z niewielu okazji do zobaczenia dzieł pochodzących z początku XX w. Prezentowanych osobliwości próżno szukać w wypożyczalniach. Ciekawą propozycją wartą obejrzenia są nocne maratony filmowe, przygotowane z myślą o wytrwałych kinomanach. Seanse trwają do białego rana.
Historia i sława Piwnicy pod Baranami sprawiły, że miejsce to stało się znaczącej rangi atrakcję kulturalną nie tylko na mapie Krakowa, ale również kraju - atrakcją, którą koniecznie trzeba zobaczyć.
Pałac pod Baranami
Rynek Główny 27, tel. 012 421 25 00 (kabaret), tel. 012 423 07 68 (kino) www.kinopodbaranami.pl