Stojący na Wzgórzu Miejskim w centrum Bielska zamek Sułkowskich to niemy świadek historii, która ukształtowała go niczym budowlę z plasteliny. Pamięta czasy zbójnictwa beskidzkiego, potop szwedzki w XVII w. i nacjonalizację za PRL-u. Każda epoka odcisnęła na nim swoje piętno. Już w XIII w. w pobliżu wzgórza istniała mała osada otoczona murem obronnym chroniącym kupców z miejscowego targowiska przed napadami rozbójników. Zamek kamienno-ceglany powstał w drugiej połowie XIV w. W kolejnych wiekach zmieniał właścicieli (początkowo należał do Piastów), którzy go rozbudowywali, dzięki czemu coraz bardziej przypominał rezydencję. W 1645 r. splądrowali go i spalili Szwedzi. Od XVII do XIX w. często był nękany pożarami - płonął razem z Bielskiem, a raz zapalił się od uderzenia pioruna. Dzisiejszy wygląd w dużej mierze zawdzięcza gruntownej przebudowie w połowie XIX w.
Obecna budowla to zlepek różnych stylów na planie nieregularnego czworoboku z wewnętrznym dziedzińcem - jest dwupiętrowa, ma kwadratową "gotycką" wieżę oraz "renesansowe" okna i arkady od strony północnej. Powstała tu również kaplica w stylu romańskim. U schyłku XIX w. zburzono stary mur obronny i wzniesiono arkady handlowe (ze sklepami), wzorowane na wiedeńskich. To właśnie wtedy zamek stał się symbolem bogatego Bielska. W tamtym czasie jego właścicielem był ród Sułkowskich (stąd obecna nazwa), w którego posiadaniu znajdował się od 1752 r., kiedy kupił go generał Aleksander Józef Sułkowski, nieślubny syn króla Augusta II Mocnego. Po II wojnie światowej w znacjonalizowanej rezydencji urządzono Muzeum Okręgowe (czynne do dzisiaj; można tu obejrzeć wystawę poświęconą dziejom Bielska, Białej oraz okolic, a także kolekcję malarstwa). Decyzją władz komunistycznych w 1974 r. wyburzono handlowe arkady, a tuż pod wzgórzem poprowadzono trasę przelotową. I jedno, i drugie przyspieszyło proces osuwania się skarpy, na której stoi zamek. Kto wie, co go więc teraz czeka w kapitalistycznej Polsce...
Zamek Sułkowskich - Muzeum Okręgowe
ul. Wzgórze 16, tel. 033 822 06 56