W 1945 r. Ośno zostało zniszczone w kilkudziesięciu procentach, przy czym szczególnie mocno ucierpiało jego centrum w granicach średniowiecznych murów obronnych. Na szczęście z tego kataklizmu obronną ręką wyszedł ogromny gotycki kościół farny pw. św. Jakuba, który dzisiaj góruje nad wielkim pustym placem, jaki pozostał po uprzątnięciu zrujnowanej zabudowy mieszkalnej. W przestronnym prezbiterium tej świątyni zachował się monumentalny późnorenesansowy ołtarz z pierwszej ćwierci XVII w. Na jego pięciu piętrach wyrzeźbione są najważniejsze sceny ilustrujące chrześcijańską teologię zbawienia. Najpierw Ostatnia Wieczerza, potem Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie i na górze scena Sądu Ostatecznego.
Ta ostatnia scena ma dosyć zaskakującą formę, ponieważ Chrystus, który zgodnie z wizją z Apokalipsy powinien siedzieć na tronie z tęczy, tutaj został umieszczony na tęczopodobnym łuku nad archaniołem Michałem i przypomina raczej pływaka szykującego się do skoku z trampoliny niż władcę nieba i ziemi na majestacie... W zwieńczeniu ołtarza znajduje się rzeźba pelikana karmiącego własnym ciałem pisklęta - symbol Eucharystii. Po bokach stoją figury św. Piotra i św. Pawła, personifikacje Wiary i Miłosierdzia oraz postacie czterech ewangelistów i tłum aniołów. Jedynym elementem, który świadczy o tym, że ołtarz powstał na zamówienie gminy protestanckiej, jest występowanie złotego nimbu tylko wokół głowy Jezusa, co niewątpliwie wiąże się z luterańskim odrzuceniem kultu świętych. W kościele zachowały się również inne ciekawe elementy dawnego wyposażenia, takie jak kamienna chrzcielnica (ok. 1600 r.), ambona wsparta na figurze patriarchy Mojżesza (1619 r.) i neogotyckie organy z drugiej połowy XIX w.
Cennym zabytkiem przeszłości miasta jest prawie całkowicie zachowany krąg średniowiecznych kamiennych murów obronnych, dawniej poprzedzony wałem ziemnym i fosą. Poza murami, przy rozwidleniu dróg na Słubice i Kostrzyn, stoi gotycka kaplica św. Gertrudy, wzniesiona w połowie XV w. przy istniejącym tutaj szpitalu, która od końca XVIII w. pełniła funkcję kaplicy cmentarnej. Wokół niej na poniemieckim cmentarzu zachowało się jeszcze sporo starych nagrobków i epitafiów umieszczonych na murze otaczającym nekropolię.