W I Rzeczypospolitej szlacheckie sejmiki dla województw kaliskiego i poznańskiego prawem tradycji odbywały się w Środzie Wielkopolskiej, co usankcjonowała konstytucja sejmu koronnego z 1510 r.
W dawnych czasach nie było odpowiedniej sali na takie zjazdy. Poradzono sobie w ten sposób, że skorzystano z największego budynku w mieście - kościoła kolegiackiego, ale i on był za mały. Wewnątrz świątyni obradowali więc senatorowie i inni dostojnicy, dla posłów natomiast ustawiano drewniane trybuny przed kościołem. Wyjątkowo traktowano pisarza. Relację z obrad, w czasie których szlachta niejednokrotnie "brała się za łby", sporządzał z bezpiecznego stanowiska w bocznej kaplicy, i to za kratą!
Wnikliwy obserwator może jeszcze dziś dostrzec ślady czasów, gdy miasto było ważnym miejscem funkcjonowania polskiego parlamentaryzmu. Ponad domami Środy góruje jak dawniej wieża późnogotyckiej kolegiaty, zwieńczona krenelażem. Przy prezbiterium znajduje się renesansowa kaplica Gostomskich, a wejście do niej zamyka piękna krata z brązu. W północnej pierzei Starego Rynku zachowały się trzy kamieniczki z XVIII w. Potocznie są nazywane "domkami senatorskimi" (widocznie zatrzymywali się w nich ważniejsi dostojnicy), a przebiegające w pobliżu uliczki noszą nazwę Sejmikowej i Senatorskiej.
Atrakcją Środy o zupełnie innym charakterze jest kolejka wąskotorowa. Istnieje od 1909 r., a dzięki zabiegom samorządu powiatowego nadal kursuje, prowadząc pociągi turystyczne na 14-kilometrowej trasie do Zaniemyśla.
W Środzie Wielkopolskiej 28 czerwca 1943 r. urodził się Klaus von Klitzing, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki z 1985 r.