Nie koncentrując się na tworzeniu zbyt obszernego – ze względu na ograniczone ramy objętościowe – wstępu, proponuję kolejną „stołeczną” trasę. Jest ona jak najbardziej subiektywna, gdyż ktoś znający Warszawę mógłby powiedzieć, że bardziej od kościoła Bonifratrów podoba mu się Katedra Polowa WP przy Długiej, lub też: od kościoła pw. Przemienienia Pańskiego na Miodowej, woli ten przy pl. Teatralnym – kościół środowisk twórczych pw. św. Alberta Chmielowskiego i św. Andrzeja Apostoła. I nie zaczyna się – jak to się w większości przypadków przyjęło – od Starówki, ale od Śródmieścia, a konkretnie Północnego (umowny podział, tzw. niewidoczna „frontiera” ciągnie się wzdłuż Al. Jerozolimskich ) na placu Grzybowskim. Trasa nie zawiera trzech kościołów Starego Miasta, w tym najstarszego warszawskiego kościoła, Archikatedry pw. św. Jana Chrzciciela oraz sześciu kościołów Nowego Miasta.
Kościół pw. Wszystkich Świętych na placu Grzybowskim. Świątynia na terenie dawnej osady Grzybów. Wybudowana w drugiej połowie XIX wieku. Charakteryzuje się prowadzącymi do niej monumentalnymi schodami, przedsionkiem wypełnionym tablicami pamiątkowymi, pomnikiem papieża Polaka przed wejściem, piękną udekorowaną rzeźbami fasadą, dwoma wieżami, arkadowymi krużgankami po obu jej stronach, pięknymi obrazami we wnętrzu oraz poziomami górnym i dolnym.
Kościół OO. Bonifratrów pw. św. Jana Bożego i św. Andrzeja Apostoła przy ul. Bonifraterskiej, wraz z klasztorem oraz nieistniejącym dzisiaj szpitalem, wzniesione zostały w latach 1726-28. Ta jednonawowa, barokowa świątynia przeszła ciężkie chwile w dniach okupacji i Powstania Warszawskiego, gdyż była terenem wielu akcji dywersyjnych i ciężkich walk powstańczych, upamiętnionych specjalnymi tablicami we wnętrzu świątyni. Również w fasadę wmurowano wiele tablic pamiątkowych oraz tablicę z piaskowca, tzw. krzyż grunwaldzki, upamiętniającą wydarzenia z dnia 30 sierpnia 1944 r. Przed kościołem, na chodniku ustawiono drewniany krzyż misyjny.
Barokowy kościół pw. Przemienienia Pańskiego powstał pod koniec XVII w. Przed skromną fasadą, ustawiona jest XIX-wieczna (z 1855 r.) rzeźba Najświętszej Maryi Panny Niepokalanego Poczęcia. Zniszczenia z dni Powstania Warszawskiego 1944 r., pozbawiły trójnawowego wnętrza znacznej części oryginalnego, historycznego wystroju. Na szczególną uwagę zasługują trzy kaplice: św. Kajetana, Królewska oraz najmłodsza z nich, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Dodatkowego piętna i specyficznego charakteru przydają kościołowi liczne epitafia i tablice kommemoratywne w jego wnętrzu. W jego podziemiach wystawiana jest co roku bożonarodzeniowa ruchoma szopka.
Kościół św. Anny. Ufundowany został w 1454 r., przez Annę i Bolesława IV, książąt mazowieckich. Niecałe 30 lat później wzniesiono sumptem Anny Jagiellonki dzwonnicę i połączono ją z kościołem arkadową galerią. Świątynię wielokrotnie trawiły pożary i zniszczenia. Mimo tego, zachowała ona jednak szereg elementów oryginalnych. W latach 1660-67, w wyniku przebudowy, otrzymała barokowy wygląd. W wyniku kolejnej (1786-88), uzyskała obecną, klasycystyczną fasadę. O kościele i jego wyposażeniu można pisać wiele i długo, ale warto tu wspomnieć o innym – mającym miejsce w maju 1949 r. jednym z najciekawszych przedsięwzięć technicznych. W celu zabezpieczenia skarpy, na której stoi kościół, a która to w wyniku drążenia tunelu Trasy W-Z zaczęła się osuwać, co groziło zawaleniem kościoła, zastosowano rewelacyjną metodę elektrolitycznego scalania gruntu, opracowaną przez prof. Romualda Cebertowicza. Dzięki temu powstrzymano erozję skarpy, tworząc w sztuczny sposób podłoże skaliste pod fundamentami świątyni.
Pokarmelicka świątynia pw. Wniebowzięcia NMP i św. Józefa Oblubieńca Bogurodzicy była pierwotnie drewniana. Murowany kościół wzniesiono w latach 1661-82. W czasach króla Stanisława. Augusta Poniatowskiego uzupełniony został wspaniałą, wczesnoklasycystyczną, dwukondygnacyjną, kamienną fasadą. Ta trzynawowa świątynia z transeptem posiada oryginalny, nie zniszczony XVIII-wieczny wystrój. Ołtarz główny zaprojektował nie kto inny, jak sam Tylman z Gameren. Będąc we wnętrzu, warto zwrócić uwagę na znajdującą się w ołtarzu kaplicy Pana Jezusa (dawniej Grobu Chrystusowego) jedną z najpiękniejszych rzeźb Oskara Sosnowskiego – „Chrystus w grobie”.
Kościół Panien Wizytek jest wyjątkowym przykładem sakralnej architektury barokowej z początku XVIII stulecia w Polsce. Na szczególną uwagę zasługuje elewacja frontowa świątyni z bogatą dekoracją i wyjątkowym porządkiem architektonicznym. Ta późnobarokowa fasada z 12 kolumnami jońskimi w pierwszej kondygnacji, ma w drugiej 8 kolumn korynckich, zaś w nadstawie 6 pilastrów obejmujących głęboko niszę z figuralnym wyobrażeniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Znakomita kompozycja kolumnowa fasady znajduje swój odpowiednik w układzie wnętrza. Ma ono charakter bazylikowy. Ołtarz główny zwieńczony jest kompozycją rzeźbiarską przedstawiającą Boga Ojca błogosławiącego z Niebios. W jego centrum znajduje się obraz z połowy XVIII w. – „Nawiedzenie Najświętszej Maryi Panny” oraz XVII-wieczne francuskie, hebanowe tabernakulum, dar królowej Ludwiki Marii. Konwent sióstr wizytek, zajmujący się w przeszłości wychowaniem dziewcząt, istnieje po dzień dzisiejszy.
Barokowy kościół św. Krzyża to jedyna świątynia po nieparzystej stronie Krakowskiego Przedmieścia. Jego początki sięgają połowy XVI wieku. W połowie wieku XVII opiekę nad nia objęli, sprowadzeni z Francji oo.. Misjonarze. Obecny kościół zbudowano pod koniec XVII w., na miejscu spalonej w czasie wojen szwedzkich świątyni. Barokową fasadę z dwiema wieżami wzniesiono w drugim ćwierćwieczu XVIII w. Pierwotnie gipsową, ustawioną przed wejściem do kościoła w 1858 r. rzeźbę Chrystusa Pana dźwigającego krzyż, zastąpił na przełomie wieków jej odlew wykonany w brązie. Jako jedna z najbardziej reprezentacyjnych świątyń, kościół św. Krzyża był widownią wielu historycznych wydarzeń. Po uszkodzeniach z września 1939 r. i toczonych podczas Powstania Warszawskiego zażartych 14-dniowych walkach, wysadzeniu przez Niemców w powietrze jednej z wież, odbudowany został w latach 1945-53. Jest to świątynia trzynawowa. W jej wnętrzu znajdują się m.in.: empirowy nagrobek księcia Adama Czartoryskiego, nagrobki księdza Bartłomieja Tarły i prymasa Michała Radziejowskiego, urny z sercami Chopina i Reymonta, liczne epitafia znanych osób. Najcenniejszym pod względem artystycznym jest ołtarz św. Felicissimy. Będąc w świątyni warto jeszcze zwrócić uwagę na największe w Warszawie organy pochodzące z Salzburga.
Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela. Kształt tej wczesnomodernistycznej, trójnawowej bazyliki nawiązującej swoją bryłą do wzorów architektonicznych polskiego renesansu i baroku, zdeterminowany był wielkością i planem działki budowlanej, na której świątynia stanęła. Fasadę kościoła zdobią rzeźby oraz kolumny niewielkiego portyku, wykonane z granitu finlandzkiego. Po obu jej stronach wznoszą się nad placem dwie wysmukłe wieże. Z odbudowy ze zniszczeń wojennych (1946-58) kościół zachował z pierwotnego wystroju: ołtarz główny, ambonę, ołtarz św. Ekspedyta oraz wyposażenie zakrystii. Na zewnętrznej ścianie apsydy zachowała się tablica erekcyjna świątyni.
Wśród innych świątyń Śródmieścia, warto jeszcze odwiedzić kościoły: św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży, św. Antoniego z Padwy przy ul. Senatorskiej, a także św. św. Piotra i Pawła przy ul. Nowogrodzkiej.