Maków Mazowiecki

Bet ha-amidrasz - bożnica, dom modlitw, przy ul. Zielony Rynek 5 (dawniej Bóźniczna 5), budowany był przez rodzinę rabina Efraima Fiszela Najmana-Salomona od 1857 r. z własnych funduszy. Nad salą modlitw mieściło się prywatne mieszkanie rabina. W roku 1865 budowa jeszcze nie była całkowicie zakończona. Za czasów rabina Jehudy Łejba Grabena od 1882 r. założono tu jesziwę, której uczniem był m.in. Nachum Sokołow - znany działacz organizacji syjonistycznej. Budynek został zniszczony w czasie II wojny światowej. Po roku 1945 odbudowano go z przeznaczeniem na dom mieszkalny zachowując 4 żeliwne słupy dawnej bimy i pozostawiając jego elewację. Po roku 2000 bożnica przeszła na własność Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Warszawie, jednak formalnie Fundacja nigdy nie przejęła budynku ze względu na zamieszkujących go lokatorów. W października 2009 r. Fundacja zaproponowała miastu odkupienie bożnicy za bardzo niską kwotę. Uznano to za dużą okazję i podjęto decyzję o zakupie domu ze środków własnych. Zgodnie z uzasadnieniem przyjętej w tej sprawie uchwały miasto dążyć będzie do opróżnienia budynku z lokatorów i zmiany jego przeznaczenia z zachowaniem jego historycznej wartości i zabytkowego charakteru. Bożnica i stojący w jej sąsiedztwie dom kahalny (czyli urząd Gminy Żydowskiej) oraz rytualna łaźnia w Makowie Mazowieckim są jednymi z nielicznych zabytków materialnej kultury żydowskiej na Północnym Mazowszu. (katerina)